Szukaj poza portalem:
16 zasobów
Katalog zasobów Szkoły ponadgimnazjalne Język polski Punkt podstawy programowej I.TEKSTY.1.22
Podstawa programowa do przedmiotu: Język polski
- IZakres podstawowy
- IOdbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji
- 1Czytanie i słuchanie
- 1Uczeń odczytuje sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych, zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnia znaczenie realne i etymologiczne) oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości (111)
- 2Uczeń rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), politycznych przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte; (przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte (46)
- 3Uczeń rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu (49)
- 4Uczeń wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje zastosowane w nim środki językowe i ich funkcje w tekście (90)
- 5Uczeń wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia (28)
- 6Uczeń rozróżnia w dialogu odpowiedzi właściwe i unikowe (7)
- 7Uczeń rozpoznaje w wypowiedzi ironię, objaśnia jej mechanizm i funkcję (16)
- 8Uczeń rozpoznaje pytania podchwytliwe i sugerujące odpowiedź (9)
- 9Uczeń rozpoznaje manipulację językową w tekstach reklamowych, w języku polityków i dziennikarzy (29)
- 2Samokształcenie i docieranie do informacji
- 1Uczeń szuka literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonuje ją według wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzysta zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu) (118)
- 2Uczeń korzysta ze słowników i leksykonów, w tym słowników etymologicznych i symboli (125)
- 3Uczeń tworzy przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki (70)
- 4Uczeń sporządza opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię wybranego tematu (15)
- 3Świadomość językowa
- 1Uczeń analizuje i definiuje (w razie potrzeby z pomocą słowników) znaczenia słów (25)
- 2Uczeń zna pojęcia znaku i systemu znaków; uzasadnia, że język jest systemem znaków; rozróżnia znaki werbalne i niewerbalne, ma świadomość ich różnych funkcji i sposobów interpretacji (12)
- 3Uczeń zna pojęcie aktu komunikacji językowej i wskazuje jego składowe (nadawca, odbiorca, kod, komunikat, kontekst), dostrzega i omawia współczesne zmiany modelu komunikacji językowej (np. różnice między tradycyjną komunikacją ustną lub pisaną a komunikacją przez Internet); (9)
- 4Uczeń rozpoznaje i nazywa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną) (13)
- 5Uczeń wskazuje w czytanych tekstach i analizuje przykłady odmian terytorialnych, środowiskowych i zawodowych polszczyzny (9)
- 6Uczeń rozpoznaje w czytanych tekstach oraz wypowiedziach mówionych stylizację, rozróżnia jej rodzaje (archaizację, dialektyzację, kolokwializację) i określa funkcje (16)
- 7Uczeń rozróżnia pojęcia błędu językowego i zamierzonej innowacji językowej, poprawności i stosowności wypowiedzi; rozpoznaje i poprawia różne typy błędów językowych (7)
- 8Uczeń odróżnia słownictwo neutralne od emocjonalnego i wartościującego, oficjalne od swobodnego (26)
- IIAnaliza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela
- 1Wstępne rozpoznanie
- 2Analiza
- 1Uczeń wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje (poznane wcześniej, a ponadto: oksymorony, synekdochy, hiperbole, elipsy, paralelizmy) oraz inne wyznaczniki poetyki danego utworu (z zakresu podstaw wersyfikacji, kompozycji, genologii) i określa ich funkcje (133)
- 2Uczeń dostrzega w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki (średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, współczesność) (264)
- 3Uczeń analizując teksty dawne, dostrzega różnice językowe (fonetyczne, leksykalne) wynikające ze zmian historycznych (88)
- 4Uczeń rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja) (265)
- 5Uczeń porównuje utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne) (138)
- 3Interpretacja
- 1Uczeń wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji) (174)
- 2Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne) (379)
- 3Uczeń porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich (181)
- 4Uczeń odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu (230)
- 4Wartości i wartościowanie
- 1Uczeń dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, że język podlega wartościowaniu, (np. język jasny, prosty, zrozumiały, obrazowy, piękny), jest narzędziem wartościowania, a także źródłem poznania wartości (utrwalonych w znaczeniach nazw wartości, takich jak: dobro, prawda, piękno; wiara, nadzieja, miłość; wolność, równość, braterstwo; Bóg, honor, ojczyzna; solidarność, niepodległość, tolerancja) (276)
- 2Uczeń dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne (298)
- 3Uczeń dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów (208)
- IIITworzenie wypowiedzi
- 1Mówienie i pisanie
- 1Uczeń tworzy dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej (67)
- 2Uczeń przygotowuje wypowiedź (wybiera formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę kompozycyjną, sporządza plan wypowiedzi, dobiera właściwe słownictwo) (42)
- 3Uczeń tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie) (36)
- 4Uczeń publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu) (25)
- 5Uczeń stosuje uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji; wystrzega się nieuczciwych zabiegów erystycznych (16)
- 6Uczeń opracowuje redakcyjnie własny tekst (dokonuje uzupełnień, przekształceń, skrótów, eliminuje przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządza przypisy) (18)
- 7Uczeń wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. streszcza, parafrazuje, sporządza konspekt, cytuje) (98)
- 2Świadomość językowa
- INNEInne
- TEKSTYTeksty
- 1Teksty kultury poznawane w całości (nie mniej niż 13 pozycji książkowych odpowiednio w trzyletnim bądź czteroletnim okresie nauczania oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości
- 1Sofokles Antygona lub Król Edyp (wersja literacka lub spektakl teatralny) (79)
- 2Bogurodzica (pozycja obowiązkowa) (4)
- 3Lament świętokrzyski (6)
- 4Jan Kochanowski – wybrane pieśni, treny (inne niż w gimnazjum) i psalm (pozycja obowiązkowa) (30)
- 5Mikołaj Sęp Szarzyński – wybrane sonety (5)
- 6William Szekspir Makbet lub Hamlet (7)
- 7Adam Mickiewicz – wybrane sonety i inne wiersze (w tym Romantyczność), Dziadów część III (pozycja obowiązkowa), Pan Tadeusz (pozycja obowiązkowa) (135)
- 8Juliusz Słowacki – wybrane wiersze (11)
- 9Cyprian Norwid – wybrane wiersze (9)
- 10Bolesław Prus Lalka (pozycja obowiązkowa) (74)
- 11Fiodor Dostojewski – wybrany utwór, np. Zbrodnia i kara, Łagodna (6)
- 12Joseph Conrad Jądro ciemności (1)
- 13Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff – wybrane wiersze (21)
- 14Stanisław Wyspiański Wesele (pozycja obowiązkowa) (13)
- 15Władysław Stanisław Reymont Chłopi (tom I – Jesień) (9)
- 16Stefan Żeromski – wybrany utwór (Ludzie bezdomni, Wierna rzeka, Echa leśne lub Przedwiośnie) (52)
- 17Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński – wybrane wiersze; (21)
- 18Jarosław Iwaszkiewicz – wybrane opowiadanie (0)
- 19Bruno Schulz – wybrane opowiadanie (pozycja obowiązkowa) (1)
- 20Tadeusz Borowski – wybrane opowiadanie (4)
- 21Krzysztof Kamil Baczyński, , Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Ewa Lipska, Adam Zagajewski, Stanisław Barańczak – wybrane wiersze; (48)
- 22Miron Białoszewski – wybrane utwory (16)
- 23Wybrany dramat dwudziestowieczny z literatury polskiej (np. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Sławomira Mrożka lub Tadeusza Różewicza) (7)
- 24Wybrana powieść polska z XX lub XXI w. (np. Marii Kuncewiczowej Cudzoziemka, Zofii Nałkowskiej Granica, Józefa Mackiewicza Droga donikąd, Stanisława Lema Solaris, Juliana Stryjkowskiego Austeria, Tadeusza Konwickiego Kronika wypadków miłosnych) (22)
- 25Wybrana powieść światowa z XX lub XXI w. (np. Franza Kafki Proces, Alberta Camusa Dżuma, George’a Orwella Rok 1984, Isaaca Bashevisa Singera Sztukmistrz z Lublina, Gabriela Garcii Marqueza Sto lat samotności, Umberto Eco Imię róży) (15)
- 2Teksty poznawane w całości lub w części (decyzja należy do nauczyciela)
- 1Wybór mitów (101)
- 2Dzieje Tristana i Izoldy (4)
- 3Miguel Cervantes Don Kichote (1)
- 4Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki (0)
- 5Ignacy Krasicki – wybrana satyra lub Monachomachia (7)
- 6Adam Mickiewicz Dziady część IV (11)
- 7Juliusz Słowacki Kordian (8)
- 8Witold Gombrowicz Ferdydurke (pozycja obowiązkowa) (3)
- 9Irit Amiel – wybrane opowiadanie z tomu Osmaleni lub Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem (1)
- 10Gustaw Herling-Grudziński Inny świat (2)
- 11Ryszard Kapuściński Podróże z Herodotem (0)
- 12Biblia (wybrane psalmy, fragmenty: Pieśni nad Pieśniami, Księgi Hioba, Apokalipsy św. Jana) (127)
- IIZakres rozszerzony
- IOdbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji
- 1Czytanie i słuchanie
- 1Uczeń czyta utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole (87)
- 2Uczeń twórczo wykorzystuje wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np. recenzja, szkic, artykuł, esej) (17)
- 3Uczeń porównuje tekst linearny i hipertekst rozumiany jako wypowiedź nieciągła, nielinearna, stanowiąca system powiązanych segmentów tekstowych, łączonych dowolnie przez użytkownika języka w każdorazowym akcie odbioru (5)
- 4Uczeń rozpoznaje retoryczną organizację wypowiedzi – wskazuje zastosowane w niej sposoby osiągania przejrzystości i sugestywności (4)
- 5Uczeń rozpoznaje mechanizmy nowomowy charakterystyczne dla systemów totalitarnych (6)
- 2Samokształcenie i docieranie do informacji
- 3Świadomość językowa
- 1Uczeń rozróżnia i omawia na wybranych przykładach funkcje języka – poznawczą (kategoryzowanie świata), komunikacyjną (tworzenie wypowiedzi i stosowanie języka w aktach komunikacji) oraz społeczną (jednoczenie grupy i budowanie tożsamości zbiorowej – regionalnej, środowiskowej, narodowej) (14)
- 2Uczeń dostrzega związek języka z obrazem świata (19)
- 3Uczeń rozpoznaje i wskazuje wybrane cechy języka polskiego, które świadczą o jego przynależności do rodziny języków słowiańskich; sytuuje polszczyznę na tle innych języków używanych w Europie (1)
- 4Uczeń postrzega styl potoczny jako centrum systemu stylowego polszczyzny, od którego odróżniają się inne style: artystyczny, naukowy, urzędowy, publicystyczny (0)
- IIAnaliza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela
- 2Analiza
- 1Uczeń wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym) (73)
- 2Uczeń dostrzega przemiany konwencji i praktykę ich łączenia (synkretyzm konwencji i gatunków) (26)
- 3Uczeń rozpoznaje aluzje literackie i symbole kulturowe (np. biblijne, romantyczne) oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej, judaistycznej, chrześcijańskiej, staropolskiej (119)
- 4Uczeń dostrzega w czytanych utworach: parodię, parafrazę i trawestację, wskazuje ich wzorce tekstowe (12)
- 5Uczeń rozpoznaje i charakteryzuje styl utworu, np. wiersza renesansowego, barokowego, klasycystycznego, romantycznego (49)
- 3Interpretacja
- 1Uczeń dostrzega i komentuje estetyczne wartości utworu literackiego (60)
- 2Uczeń przeprowadza interpretację porównawczą utworów literackich (41)
- 3Uczeń w interpretacji eseju i felietonu wykorzystuje wiedzę o ich cechach gatunkowych (18)
- 4Uczeń konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi, filmowymi (81)
- 4Wartości i wartościowanie
- IIITworzenie wypowiedzi
- TEKSTYTeksty
- 1Teksty kultury poznawane w całości (nie mniej niż 13 pozycji książkowych odpowiednio w trzyletnim bądź czteroletnim okresie nauczania oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości; teksty określone dla zakresu podstawowego, a ponadto
- 1Horacy – wybrane liryki (5)
- 2Jan Kochanowski Treny (jako cykl poetycki) (0)
- 3Poezja barokowa (np. Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn) (6)
- 4Wybrany wiersz z romantycznej poezji europejskiej (2)
- 5Juliusz Słowacki Kordian lub Fantazy (1)
- 6Zygmunt Krasiński Nie-Boska Komedia (3)
- 7Realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (np. Honoriusz Balzak Ojciec Goriot, Emil Zola Nana lub Gustaw Flaubert Pani Bovary) (4)
- 8Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy (3)
- 9Gustaw Herling-Grudziński – wybrane opowiadanie (1)
- 10Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata (4)
- 11Wybrana powieść lub zbiór opowiadań z XX lub XXI w. (np. Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Marii Kuncewiczowej, Józefa Wittlina, Józefa Mackiewicza, Juliana Stryjkowskiego, Andrzeja Kuśniewicza, Tadeusza Konwickiego, Stanisława Lema, Wiesława Myśliwskiego, Marka Nowakowskiego, Jerzego Pilcha, Olgi Tokarczuk, Stefana Chwina, Pawła Huellego) (11)
- 12Wybrana powieść (lub zbiory opowiadań) dwudziestowiecznych autorów z literatury światowej (np. Franza Kafki, Thomasa Manna, Vladimira Nabokova, Alberta Camusa, Isaaca Bashevisa Singera, Johna Steinbecka, Kurta Vonneguta, Gabriela Garcii Marqueza, Günthera Grassa, Umberto Eco, Milana Kundery) (8)
- 13wybrane wiersze dwudziestowiecznych poetów polskich (innych niż wymienieni na poziomie podstawowym) (15)
- 2Teksty poznawane w całości lub w części (decyzja należy do nauczyciela); teksty określone dla zakresu podstawowego, a ponadto
- 1Wybrany esej Mieczysława Jastruna lub Zygmunta Kubiaka poświęcony kulturze antycznej (2)
- 2Dante Alighieri Boska komedia (2)
- 3Johann Wolfgang Goethe Faust (9)
- 4Czesław Miłosz – wybrany esej (0)
- 5Zbigniew Herbert – wybrany esej (3)
- 6Inny esej autora polskiego (np. Kazimierza Wyki, Jana Błońskiego, Marii Janion, Leszka Kołakowskiego, ks. Józefa Tischnera, Jarosława Rymkiewicza, Jerzego Stempowskiego) (1)
- 7Wybrany reportaż autora polskiego (np. Ryszarda Kapuścińskiego, Krzysztofa Kąkolewskiego, Hanny Krall, Henryka Grynberga) (1)
- 8Dziennik (np. Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Jarosława Iwaszkiewicza, Witolda Gombrowicza) (1)
- 9Jan Paweł II Tryptyk Rzymski (1)
- 10Biblia (fragmenty Starego i Nowego Testamentu jako konteksty interpretacyjne dla lektury dzieł z innych epok) (37)
- 3Inne; jak dla zakresu podstawowego, a ponadto
- 1Wybrane filmy z klasyki kinematografii światowej (np. Ingmara Bergmana, Charlesa Chaplina, Federico Felliniego, Akiry Kurosawy, Andrieja Tarkowskiego, Orsona Wellesa) (6)
- 2Spektakle teatralne (w tym Teatru TV) – przynajmniej jeden w roku (19)
- 3Stała lektura gazety codziennej, tygodnika opinii, miesięcznika i kwartalnika (0)
- INNEInne (80)
Czy znasz te wyrazy? Miron Białoszewski "Namuzowywanie"
Scenariusz lekcji, w trakcie której uczniowie analizują wiersz Mirona Białoszewskiego "Namuzowywanie...
Gimnazjum
Język polski
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Wstydzę się, że piję
Scenariusz lekcji, w trakcie której uczniowie analizują postawy życiowe dwóch bohaterów: Zdzisia z o...
Gimnazjum
Język polski
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Na jakiej zasadzie szukać sensu słów w wierszach Mirona Białoszewskiego?
Uczniowie poznają biografię Mirona Białoszewskiego. Wyjaśniają neologizmy podane w tytułach biografi...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Szara naga jama – czy to powód do radości? Widzenia świata na podstawie wiersza Mirona Białoszewskiego
Scenariusz lekcji dotyczy dwóch sposobów widzenia świata: optymistycznego i pesymistycznego. Uczniow...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Dialog ze śmiercią - na podstawie wiersza Mirona Białoszewskiego "Wywiad" i wiersza Stanisława Grochowiaka "Rozbieranie do snu"
Scenariusz lekcji, która ma na celu dokonanie analizy porównawczej wiersza Mirona Białoszewskiego "W...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Pamiętnik z powstania warszawskiego – dokument historyczny czy literacka próba ocalenia przeszłości?
Lekcja podsumowująca, poświęcona analizie utworu Mirona Białoszewskiego Pamiętnik z powstania warsza...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Świadectwo i ocalenie - postawa Mirona Białoszewskiego wobec wojny i okupacji
Podczas lekcji uczniowie poznają charakterystyczne motywy twórczości Mirona Białoszewskiego. Dokonuj...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Wyrażanie emocji w "Pamiętniku z powstania warszawskiego" Mirona Białoszewskiego
Scenariusz lekcji, w trakcie której uczniowie analizują język "Pamiętnika z powstania warszawskiego"...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Pamiętnik z powstania warszawskiego – dokument historyczny czy literacka próba ocalenia przeszłości?
Lekcja podsumowująca poświęcona analizie utworu Mirona Białoszewskiego Pamiętnik z powstania warszaw...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Kryzys języka i poetyka codzienności w "Pamiętniku z powstania warszawskiego" Mirona Białoszewskiego
Lekcja dotyczy różnych postaw ludzi w sytuacji zagrożenia. Uczniowie przypominają wiadomości na tema...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
Świadectwo i ocalenie - postawa Mirona Białoszewskiego wobec wojny i okupacji
Podczas lekcji uczniowie poznają charakterystyczne motywy twórczości Mirona Białoszewskiego. Dokonuj...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
"Blok, ja w nim" i inne wiersze Mirona Białoszewskiego, czyli o poetyzacji codzienności
Scenariusz lekcji, której celem jest zaznajomienie uczniów z twórczością Mirona Białoszewskiego jako...
Szkoły ponadgimnazjalne
Język polski
