Szukaj poza portalem:
7 zasobów
Katalog zasobów Szkoły ponadgimnazjalne Chemia Punkt podstawy programowej II.5.4
Podstawa programowa do przedmiotu: Chemia
- IZakres podstawowy
- 1Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego
- 1Uczeń bada i opisuje właściwości SiO2; wymienia odmiany SiO2 występujące w przyrodzie i wskazuje na ich zastosowania (10)
- 2Uczeń opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania (1)
- 3Uczeń wymienia surowce do produkcji wyrobów ceramicznych, cementu, betonu (3)
- 4Uczeń opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje wykrycie skał wapiennych wśród innych skał i minerałów; zapisuje równania reakcji (5)
- 5Uczeń zapisuje wzory hydratów i soli bezwodnych (CaSO4, (CaSO4)2 • H2O i CaSO4 • 2H2O); podaje ich nazwy; opisuje różnice we właściwościach hydratów i substancji bezwodnych; przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania poprzez doświadczenie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej (zapisuje odpowiednie równanie reakcji) (6)
- 6Uczeń wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania (12)
- 2Chemia środków czystości
- 1Uczeń opisuje proces zmydlania tłuszczów; zapisuje (słownie) przebieg tej reakcji (5)
- 2Uczeń wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu, i bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych (52)
- 3Uczeń tłumaczy przyczynę eliminowania fosforanów(V) ze składu proszków (proces eutrofizacji) (4)
- 4Uczeń wskazuje na charakter chemiczny składników środków do mycia szkła, przetykania rur, czyszczenia metali i biżuterii w aspekcie zastosowań tych produktów; stosuje te środki z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa; wyjaśnia, na czym polega proces usuwania zanieczyszczeń za pomocą tych środków (4)
- 5Uczeń opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania; analizuje skład kosmetyków (na podstawie etykiety kremu, balsamu, pasty do zębów itd.) i wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat ich działania (8)
- 3Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w kuchni
- 1Uczeń tłumaczy, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny, nikotyny, alkoholu etylowego (9)
- 2Uczeń wyszukuje informacje na temat działania składników popularnych leków (np. węgla aktywowanego, aspiryny, środków neutralizujących nadmiar kwasów w żołądku) (2)
- 3Uczeń wyszukuje informacje na temat składników napojów dnia codziennego (kawa, herbata, mleko, woda mineralna, napoje typu cola) w aspekcie ich działania na organizm ludzki (1)
- 4Uczeń opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; zapisuje równania reakcji fermentacji alkoholowej i octowej (9)
- 5Uczeń wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedstawia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności w tym konserwantów (4)
- 4Chemia gleby
- 1Uczeń tłumaczy, na czym polegają sorpcyjne właściwości gleby; opisuje wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin; planuje i przeprowadza badanie kwasowości gleby oraz badanie właściwości sorpcyjnych gleby (9)
- 2Uczeń podaje przykłady nawozów naturalnych i sztucznych, uzasadnia potrzebę ich stosowania (4)
- 3Uczeń wymienia źródła chemicznego zanieczyszczenia gleb oraz podstawowe rodzaje zanieczyszczeń (metale ciężkie, węglowodory, pestycydy, azotany) (15)
- 4Uczeń proponuje sposoby ochrony gleby przed degradacją (3)
- 5Paliwa – obecnie i w przyszłości
- 1Uczeń podaje przykłady surowców naturalnych wykorzystywanych do uzyskiwania energii (bezpośrednio i po przetworzeniu) (3)
- 2Uczeń opisuje przebieg destylacji ropy naftowej i węgla kamiennego; wymienia nazwy produktów tych procesów i uzasadnia ich zastosowania (11)
- 3Uczeń wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO) i podaje sposoby zwiększania LO benzyny; tłumaczy, na czym polega kraking oraz reforming, i uzasadnia konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle (2)
- 4Uczeń proponuje alternatywne źródła energii – analizuje możliwości ich zastosowań (biopaliwa, wodór, energia słoneczna, wodna, jądrowa, geotermalne itd.) (18)
- 5Uczeń analizuje wpływ różnorodnych sposobów uzyskiwania energii na stan środowiska przyrodniczego (18)
- 6Chemia opakowań i odzieży
- 1Uczeń podaje przykłady opakowań (celulozowych, szklanych, metalowych, sztucznych) stosowanych w życiu codziennym; opisuje ich wady i zalety (9)
- 2Uczeń klasyfikuje tworzywa sztuczne w zależności od ich właściwości (termoplasty i duroplasty); zapisuje równania reakcji otrzymywania PVC; wskazuje na zagrożenia związane z gazami powstającymi w wyniku spalania się PVC (5)
- 3Uczeń uzasadnia potrzebę zagospodarowania odpadów pochodzących z różnych opakowań (18)
- 4Uczeń klasyfikuje włókna na naturalne (białkowe i celulozowe), sztuczne i syntetyczne, wskazuje ich zastosowania; opisuje wady i zalety; uzasadnia potrzebę stosowania tych włókien (8)
- 5Uczeń projektuje doświadczenie pozwalające zidentyfikować włókna białkowe i celulozowe, sztuczne i syntetyczne (4)
- IIZakres rozszerzony
- 1Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna
- 1Uczeń stosuje pojęcie mola (w oparciu o liczbę Avogadra) (2)
- 2Uczeń odczytuje w układzie okresowym masy atomowe pierwiastków i na ich podstawie oblicza masę molową związków chemicznych (nieorganicznych i organicznych) o podanych wzorach (lub nazwach) (1)
- 3Uczeń oblicza masę atomową pierwiastka na podstawie jego składu izotopowego; ustala skład izotopowy pierwiastka (w % masowych) na podstawie jego masy atomowej (1)
- 4Uczeń ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego (nieorganicznego i organicznego) na podstawie jego składu wyrażonego w % masowych i masy molowej (2)
- 5Uczeń dokonuje interpretacji jakościowej i ilościowej równania reakcji w ujęciu molowym, masowym i objętościowym (dla gazów) (1)
- 6Uczeń wykonuje obliczenia z uwzględnieniem wydajności reakcji i mola dotyczące: mas substratów i produktów (stechiometria wzorów i równań chemicznych), objętości gazów w warunkach normalnych (0)
- 2Struktura atomu – jądro i elektrony
- 1Uczeń określa liczbę cząstek elementarnych w atomie oraz skład jądra atomowego, na podstawie zapisuZAE (20)
- 2Uczeń stosuje zasady rozmieszczania elektronów na orbitalach w atomach pierwiastków wieloelektronowych (7)
- 3Uczeń zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone i schematy klatkowe) (5)
- 4Uczeń określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego (konfiguracje elektronów walencyjnych) (7)
- 5Uczeń wskazuje na związek pomiędzy budową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym (7)
- 3Wiązania chemiczne
- 1Uczeń przedstawia sposób, w jaki atomy pierwiastków bloku s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów) (12)
- 2Uczeń stosuje pojęcie elektroujemności do określania (na podstawie różnicy elektroujemności i liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków) rodzaju wiązania: jonowe, kowalencyjne (atomowe), kowalencyjne spolaryzowane (atomowe spolaryzowane), koordynacyjne (5)
- 3Uczeń opisuje mechanizm tworzenia wiązania jonowego (np. w chlorkach i tlenkach metali) (1)
- 4Uczeń zapisuje wzory elektronowe typowych cząsteczek związków kowalencyjnych i jonów, z uwzględnieniem wiązań koordynacyjnych (np. wodoru, chloru, chlorowodoru, tlenku węgla (IV), amoniaku, metanu, etenu i etynu, NH4+, H3O+, SO2 i SO3) (2)
- 5Uczeń rozpoznaje typ hybrydyzacji (sp, sp2, sp3) w prostych cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych (1)
- 6Uczeń określa typ wiązania (σ i π) w prostych cząsteczkach (2)
- 7Uczeń opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (jonowe, kowalencyjne, wodorowe, metaliczne) na właściwości fizyczne substancji nieorganicznych i organicznych (5)
- 4Kinetyka i statyka chemiczna
- 1Uczeń definiuje termin: szybkość reakcji (jako zmiana stężenia reagenta w czasie) (27)
- 2Uczeń szkicuje wykres zmian stężeń reagentów i szybkości reakcji w funkcji czasu (12)
- 3Uczeń stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych przemian (13)
- 4Uczeń interpretuje zapis
ΔH < 0
iΔH > 0
do określenia efektu energetycznego reakcji (6) - 5Uczeń przewiduje wpływ: stężenia substratów, obecności katalizatora, stopnia rozdrobnienia substratów i temperatury na szybkość reakcji; planuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia (63)
- 6Uczeń wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stan równowagi dynamicznej i stała równowagi; zapisuje wyrażenie na stałą równowagi podanej reakcji (5)
- 7Uczeń stosuje regułę przekory do jakościowego określenia wpływu zmian temperatury, stężenia reagentów i ciśnienia na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej (2)
- 8Uczeń klasyfikuje substancje do kwasów lub zasad zgodnie z teorią Brönsteda-Lowry’ego (0)
- 9Uczeń interpretuje wartości stałej dysocjacji, pH, pKw (0)
- 10Uczeń porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji (0)
- 5Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych
- 1Uczeń wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin (24)
- 2Uczeń wykonuje obliczenia związane z przygotowaniem, rozcieńczaniem i zatężaniem roztworów z zastosowaniem pojęć stężenie procentowe i molowe (12)
- 3Uczeń planuje doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym i molowym (7)
- 4Uczeń opisuje sposoby rozdzielenia roztworów właściwych (ciał stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki (7)
- 5Uczeń planuje doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę niejednorodną (ciał stałych w cieczach) na składniki (6)
- 6Uczeń stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej (4)
- 7Uczeń przewiduje odczyn roztworu po reakcji (np. tlenku wapnia z wodą, tlenku siarki (VI) z wodą, wodorotlenku sodu z kwasem solnym) substancji zmieszanych w ilościach stechiometrycznych i niestechiometrycznych (3)
- 8Uczeń uzasadnia (ilustrując równaniami reakcji) przyczynę kwasowego odczynu roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków (zasad) oraz odczynu niektórych roztworów soli (hydroliza) (6)
- 9Uczeń podaje przykłady wskaźników pH (fenoloftaleina, oranż metylowy, wskaźnik uniwersalny) i omawia ich zastosowanie; bada odczyn roztworu (12)
- 10Uczeń pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów i hydrolizy soli w formie cząsteczkowej i jonowej (pełnej i skróconej) (18)
- 11Uczeń projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami kwasy, wodorotlenki i sole (14)
- 6Reakcje utleniania i redukcji
- 1Uczeń wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stopień utlenienia, utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja (53)
- 2Uczeń oblicza stopnie utlenienia pierwiastków w jonie i cząsteczce związku nieorganicznego i organicznego (33)
- 3Uczeń wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania i redukcji w podanej reakcji redoks (19)
- 4Uczeń przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków na podstawie konfiguracji elektronowej ich atomów (5)
- 5Uczeń stosuje zasady bilansu elektronowego – dobiera współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji utleniania-redukcji (w formie cząsteczkowej i jonowej) (23)
- 7Metale
- 1Uczeń opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je w oparciu o znajomość natury wiązania metalicznego (7)
- 2Uczeń pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów utleniających (Mg, Zn, Al, Cu, Ag, Fe) (2)
- 3Uczeń analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2. (8)
- 4Uczeń opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu i tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice; planuje i wykonuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać, że tlenek i wodorotlenek glinu wykazują charakter amfoteryczny (1)
- 5Uczeń przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali z kwasami i z roztworami soli, na podstawie danych zawartych w szeregu napięciowym metali (2)
- 6Uczeń projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik pozwoli porównać aktywność chemiczną metali, np. miedzi i cynku (2)
- 7Uczeń przewiduje produkty redukcji związków manganu (VII) w zależności od środowiska, a także dichromianu (VI) potasu w środowisku kwasowym; bilansuje odpowiednie równania reakcji (2)
- 8Niemetale
- 1Uczeń opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego i zmienność właściwości w okresach – wskazuje położenie niemetali (29)
- 2Uczeń pisze równania reakcji ilustrujących typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym reakcje: tlenu z metalami (Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu) i z niemetalami (C, S, H2, P), wodoru z niemetalami (Cl2, Br2, O2, N2, S), chloru, bromu i siarki z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu) (9)
- 3Uczeń planuje i opisuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodór (reakcja aktywnych metali z wodą i/lub niektórych metali z niektórymi kwasami) (0)
- 4Uczeń planuje i opisuje doświadczenie, którego przebieg wykaże, że np. brom jest pierwiastkiem bardziej aktywnym niż jod, a mniej aktywnym niż chlor (11)
- 5Uczeń opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad (5)
- 6Uczeń przedstawia i uzasadnia zmiany mocy kwasów fluorowcowodorowych (1)
- 7Uczeń projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać tlen w laboratorium (np. reakcja rozkładu H2O2 lub KMnO4); zapisuje odpowiednie równania reakcji (0)
- 8Uczeń zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 30 (synteza pierwiastków z tlenem, rozkład soli np. CaCO3 i wodorotlenków np. Cu(OH)2) (4)
- 9Uczeń opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 30, w tym zachowanie wobec wody, kwasów i zasad; zapisuje odpowiednie równania reakcji (4)
- 10Uczeń klasyfikuje tlenki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy, amfoteryczny i obojętny); planuje i wykonuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny tlenku (5)
- 11Uczeń klasyfikuje poznane kwasy ze względu na ich skład (kwasy tlenowe i beztlenowe), moc i właściwości utleniające (1)
- 12Uczeń opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; planuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia (formułuje obserwacje i wnioski); ilustruje je równaniami reakcji (4)
- 13Uczeń ilustruje, za pomocą odpowiednich równań reakcji, utleniające właściwości kwasów, np. stężonego i rozcieńczonego roztworu kwasu azotowego (V) (6)
- 9Węglowodory
- 1Uczeń podaje założenia teorii strukturalnej budowy związków organicznych (4)
- 2Uczeń rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne węglowodorów; podaje nazwę węglowodoru (alkanu, alkenu i alkinu – do 10 atomów węgla w cząsteczce) zapisanego wzorem strukturalnym lub półstrukturalnym (10)
- 3Uczeń ustala rzędowość atomów węgla w cząsteczce węglowodoru (0)
- 4Uczeń posługuje się poprawną nomenklaturą węglowodorów (nasycone, nienasycone i aromatyczne) i ich fluorowcopochodnych; wykazuje się rozumieniem pojęć: szereg homologiczny, wzór ogólny, izomeria (8)
- 5Uczeń rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych, położenia podstawnika, izomerów optycznych węglowodorów i ich prostych fluorowcopochodnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne; wyjaśnia zjawisko izomerii cistrans; uzasadnia warunki wystąpienia izomerii cis-trans w cząsteczce związku o podanej nazwie lub o po danym wzorze strukturalnym (lub półstrukturalnym) (7)
- 6Uczeń określa tendencje zmian właściwości fizycznych (stanu skupienia, temperatury topnienia itp.) w szeregach homologicznych alkanów, alkenów i alkinów (1)
- 7Uczeń opisuje właściwości chemiczne alkanów, na przykładzie następujących reakcji: spalanie, podstawianie (substytucja) atomu (lub atomów) wodoru przez atom (lub atomy) chloru albo bromu przy udziale światła (pisze odpowiednie równania reakcji) (4)
- 8Uczeń opisuje właściwości chemiczne alkenów, na przykładzie następujących reakcji: przyłączanie (addycja): H2, Cl2 i Br2, HCl, i HBr, H2O; przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne); zachowanie wobec zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu, polimeryzacja; pisze odpowiednie równania reakcji (4)
- 9Uczeń planuje ciąg przemian pozwalających otrzymać np. eten z etanu (z udziałem fluorowcopochodnych węglowodorów); ilustruje je równaniami reakcji (1)
- 10Uczeń opisuje właściwości chemiczne alkinów, na przykładzie etynu: przyłączenie: H2, Cl2 i Br2, HCl, i HBr, H2O, trimeryzacja; pisze odpowiednie równania reakcji (4)
- 11Uczeń wyjaśnia na prostych przykładach mechanizmy reakcji substytucji, addycji, eliminacji; zapisuje odpowiednie równania reakcji (2)
- 12Uczeń ustala wzór monomeru, z jakiego został otrzymany polimer o podanej strukturze (3)
- 13Uczeń planuje ciąg przemian pozwalających otrzymać, np. benzen z węgla i dowolnych odczynników nieorganicznych; ilustruje je równaniami reakcji (0)
- 14Uczeń opisuje budowę cząsteczki benzenu, z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; tłumaczy dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów, nie odbarwia wody bromowej ani zakwaszonego roztworu manganianu (VII) potasu (2)
- 15Uczeń opisuje właściwości węglowodorów aromatycznych, na przykładzie reakcji benzenu i toluenu: spalanie, reakcje z Cl2 lub Br2 wobec katalizatora lub w obecności światła, nitrowanie; pisze odpowiednie równania reakcji (3)
- 16Uczeń projektuje doświadczenia dowodzące różnice we właściwościach węglowodorów nasyconych, nienasyconych i aromatycznych; przewiduje obserwacje, formułuje wnioski i ilustruje je równaniami reakcji (0)
- 10Hydroksylowe pochodne węglowodorów - alkohole i fenole
- 1Uczeń zalicza substancję do alkoholi lub fenoli (na podstawie budowy jej cząsteczki); wskazuje wzory alkoholi pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych (18)
- 2Uczeń rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów alkoholi mono- i polihydroksylowych o podanym wzorze sumarycznym (izomerów szkieletowych, położenia podstawnika); podaje ich nazwy systematyczne (6)
- 3Uczeń opisuje właściwości chemiczne alkoholi, na przykładzie etanolu i innych prostych alkoholi w oparciu o reakcje: spalania wobec różnej ilości tlenu, reakcje z HCl i HBr, zachowanie wobec sodu, utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych, odwodnienie do alkenów, reakcję z nieorganicznymi kwasami tlenowymi i kwasami karboksylowymi; zapisuje odpowiednie równania reakcji (5)
- 4Uczeń porównuje właściwości fizyczne i chemiczne: etanolu, glikolu etylenowego i glicerolu; projektuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić alkohol monohydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia klasyfikuje alkohol do mono- lub polihydroksylowych (3)
- 5Uczeń opisuje działanie: CuO lub
K2Cr2O7/H2SO4
na alkohole pierwszo-, drugorzędowe (4) - 6Uczeń dobiera współczynniki reakcji roztworu manganianu (VII) potasu (w środowisku kwasowym) z etanolem (1)
- 7Uczeń opisuje reakcję benzenolu z: sodem i z wodorotlenkiem sodu; bromem, kwasem azotowym (V); zapisuje odpowiednie równania reakcji (4)
- 8Uczeń na podstawie obserwacji wyników doświadczenia (np. z NaOH) formułuje wniosek o sposobie odróżniania fenolu od alkoholu (1)
- 9Uczeń opisuje różnice we właściwościach chemicznych alkoholi i fenoli; ilustruje je odpowiednimi równaniami reakcji (5)
- 11Związki karbonylowe - aldehydy i ketony
- 1Uczeń wskazuje na różnice w strukturze aldehydów i ketonów (obecność grupy aldehydowej i ketonowej) (33)
- 2Uczeń rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerycznych aldehydów i ketonów o podanym wzorze sumarycznym; tworzy nazwy systematyczne prostych aldehydów i ketonów (20)
- 3Uczeń pisze równania reakcji utleniania alkoholu pierwszo- i drugorzędowego np. tlenkiem miedzi (II) (6)
- 4Uczeń określa rodzaj związku karbonylowego (aldehyd czy keton) na podstawie wyników próby (z odczynnikiem Tollensa i Trommera) (11)
- 5Uczeń planuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem jest odróżnienie aldehydu od ketonu, np. etanalu od propanonu (10)
- 6Uczeń porównuje metody otrzymywania, właściwości i zastosowania aldehydów i ketonów (41)
- 12Kwasy karboksylowe
- 1Uczeń wskazuje grupę karboksylową i resztę kwasową we wzorach kwasów karboksylowych (alifatycznych i aromatycznych); rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerycznych kwasów karboksylowych o podanym wzorze sumarycznym (22)
- 2Uczeń na podstawie obserwacji wyników doświadczenia (reakcja kwasu mrówkowego z manganianem (VII) potasu w obecności kwasu siarkowego (VI)) wnioskuje o redukujących właściwościach kwasu mrówkowego; uzasadnia przyczynę tych właściwości (0)
- 3Uczeń zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych z alkoholi i aldehydów (6)
- 4Uczeń pisze równania dysocjacji elektrolitycznej prostych kwasów karboksylowych i nazywa powstające w tych reakcjach jony (5)
- 5Uczeń zapisuje równania reakcji z udziałem kwasów karboksylowych (których produktami są sole i estry); projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymywać sole kwasów karboksylowych (w reakcjach kwasów z metalami, tlenkami metali, wodorotlenkami i metali i solami słabych kwasów) (19)
- 6Uczeń projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik wykaże podobieństwo we właściwościach chemicznych kwasów nieorganicznych i kwasów karboksylowych (3)
- 7Uczeń projektuje doświadczalny sposób odróżnienia nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych (1)
- 8Uczeń projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik dowiedzie, że kwas octowy jest kwasem słabszym od kwasu siarkowego (VI) i mocniejszym od kwasu węglowego (4)
- 9Uczeń tłumaczy przyczynę zasadowego odczynu roztworu wodnego octanu sodu i mydła; ilustruje równaniami reakcji (6)
- 10Uczeń opisuje budowę dwufunkcyjnych pochodnych węglowodorów, na przykładzie kwasu mlekowego i salicylowego, występowanie i zastosowania tych kwasów (4)
- 13Estry i tłuszcze
- 1Uczeń opisuje strukturę cząsteczek estrów i wiązania estrowego (20)
- 2Uczeń formułuje obserwacje i wnioski do doświadczenia (reakcja estryfikacji); zapisuje równania reakcji alkoholi z kwasami karboksylowymi (wskazuje na rolę stężonego H2SO4) (8)
- 3Uczeń tworzy nazwy prostych estrów kwasów karboksylowych i tlenowych kwasów nieorganicznych; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne estrów na podstawie ich nazwy (14)
- 4Uczeń wyjaśnia przebieg reakcji octanu etylu: z wodą, w środowisku o odczynie kwasowym, i z roztworem wodorotlenku sodu; ilustruje je równaniami reakcji (7)
- 5Uczeń na podstawie wzoru strukturalnego aspiryny, wyjaśnia dlaczego związek ten nazywamy kwasem acetylosalicylowym (2)
- 6Uczeń opisuje budowę tłuszczów stałych i ciekłych (jako estrów glicerolu i długołańcuchowych kwasów tłuszczowych); ich właściwości i zastosowania (10)
- 7Uczeń projektuje i wykonuje doświadczenie, którego wynik dowiedzie, że w skład oleju jadalnego wchodzą związki o charakterze nienasyconym (5)
- 8Uczeń opisuje przebieg procesu utwardzania tłuszczów ciekłych (5)
- 9Uczeń wyjaśnia (zapisuje równania reakcji), w jaki sposób z glicerydów otrzymuje się kwasy tłuszczowe lub mydła (6)
- 10Uczeń zapisuje ciągi przemian (i odpowiednie równania reakcji) wiążące ze sobą właściwości poznanych węglowodorów i ich pochodnych (1)
- 14Związki organiczne zawierające azot
- 1Uczeń rysuje wzory elektronowe cząsteczek amoniaku i etyloaminy (6)
- 2Uczeń wskazuje na różnice i podobieństwa w budowie etyloaminy i fenyloaminy (aniliny) (8)
- 3Uczeń wyjaśnia przyczynę zasadowych właściwości amoniaku i amin; zapisuje odpowiednie równania reakcji (14)
- 4Uczeń zapisuje równania reakcji otrzymywania amin alifatycznych (np. w procesie alkilowania amoniaku) i amin aromatycznych (np. otrzymywanie aniliny w wyniku reakcji redukcji nitrobenzenu) (11)
- 5Uczeń zapisuje równania reakcji etyloaminy z wodą i z kwasem solnym (4)
- 6Uczeń zapisuje równania reakcji fenyloaminy (aniliny) z kwasem solnym i wodą bromową (2)
- 7Uczeń zapisuje równania reakcji acetamidu z wodą w środowisku kwasu siarkowego (VI) i z roztworem NaOH (8)
- 8Uczeń wykazuje, pisząc odpowiednie równanie reakcji, że produktem kondensacji mocznika jest związek zawierający w cząsteczce wiązanie peptydowe (0)
- 9Uczeń analizuje budowę cząsteczki mocznika (m.in. brak fragmentu węglowodorowego) i wynikające z niej właściwości, wskazuje na jego zastosowania (nawóz sztuczny, produkcja leków, tworzyw sztucznych) (1)
- 10Uczeń zapisuje wzór ogólny -aminokwasów, w postaci RCH(NH2)COOH (17)
- 11Uczeń opisuje właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów oraz mechanizm powstawania jonów obojnaczych (12)
- 12Uczeń projektuje i wykonuje doświadczenie, którego wynik potwierdzi amfoteryczny charakter aminokwasów (np. glicyny) (3)
- 13Uczeń zapisuje równanie reakcji kondensacji dwóch cząsteczek aminokwasów (o podanych wzorach) i wskazuje wiązanie peptydowe w otrzymanym produkcie (4)
- 14Uczeń tworzy wzory dipeptydów i tripeptydów, powstających z podanych aminokwasów, oraz rozpoznaje reszty podstawowych aminokwasów (glicyny, alaniny i fenyloalaniny) w cząsteczkach di- i tripeptydów (9)
- 15Uczeń planuje i wykonuje doświadczenie, którego wynik dowiedzie obecności wiązania peptydowego w analizowanym związku (reakcja biuretowa) (0)
- 16Uczeń opisuje przebieg hydrolizy peptydów (0)
- 15Białka
- 1Uczeń opisuje budowę białek (jako polimerów kondensacyjnych aminokwasów) (10)
- 2Uczeń opisuje strukturę drugorzędową białek (α- i β-) oraz wykazuje znaczenie wiązań wodorowych dla ich stabilizacji; tłumaczy znaczenie trzeciorzędowej struktury białek i wyjaśnia stabilizację tej struktury przez grupy R-, zawarte w resztach aminokwasów (wiązania jonowe, mostki disiarczkowe, wiązania wodorowe i oddziaływania van der Waalsa) (16)
- 3Uczeń wyjaśnia przyczynę denaturacji białek, wywołaną oddziaływaniem na nie soli metali ciężkich i wysokiej temperatury; wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek i wyjaśnia ten proces; projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykazać wpływ różnych substancji i ogrzewania na strukturę cząsteczek białek (9)
- 4Uczeń planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające na identyfikację białek (reakcja biuretowa i ksantoproteinowa) (2)
- 16Cukry
- 1Uczeń dokonuje podziału cukrów na proste i złożone, klasyfikuje cukry proste ze względu na grupę funkcyjną i wielkość cząsteczki (7)
- 2Uczeń wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza) (4)
- 3Uczeń zapisuje wzory łańcuchowe: rybozy, 2-deoksyrybozy, glukozy i fruktozy i wykazuje, że cukry proste należą do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów; rysuje wzory taflowe (Hawortha) glukozy i fruktozy (6)
- 4Uczeń projektuje i wykonuje doświadczenie, którego wynik potwierdzi obecność grupy aldehydowej w cząsteczce glukozy (9)
- 5Uczeń opisuje właściwości glukozy i fruktozy; wskazuje na podobieństwa i różnice; planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające na odróżnienie tych cukrów (7)
- 6Uczeń wskazuje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczce sacharozy i maltozy (4)
- 7Uczeń wyjaśnia, dlaczego maltoza posiada właściwości redukujące, a sacharoza nie wykazuje właściwości redukujących (1)
- 8Uczeń projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające przekształcić sacharozę w cukry proste (2)
- 9Uczeń porównuje budowę cząsteczek i właściwości skrobi i celulozy (6)
- 10Uczeń planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające stwierdzić obecność skrobi w artykułach spożywczych (5)
- 11Uczeń zapisuje uproszczone równanie hydrolizy polisacharydów (skrobi i celulozy) (1)
- 12Uczeń zapisuje ciąg przemian pozwalających przekształcić cukry (np. glukozę w alkohol etylowy, a następnie w octan etylu); ilustruje je równaniami reakcji (1)
- INNEInne (748)
"Uczniowie poznają chemię poprzez jej zastosowanie, rozwiązywanie problemów i wizualizację" - pakiet edukacyjny
Celem pakietu edukacyjnego jest zestawienie znanych uczniom obserwacji z codziennego życia z pojęcia...
Szkoły ponadgimnazjalne
Chemia
Znaczenie wody destylowanej
Animacja przedstawia znaczenie chemicznie czystej wody w laboratorium.
Szkoły ponadgimnazjalne
Chemia
Właściwości wód naturalnych
Ilustracja przedstawia wodę kapiącą ze stalaktytów.
Szkoły ponadgimnazjalne
Chemia
Uzdatnianie wody
Animacja przedstawia etapy procesu uzdatniania wody.
Szkoły ponadgimnazjalne
Chemia
Filtrowanie mieszaniny
Ilustracja przedstawia filtrowanie mieszaniny.
Szkoły ponadgimnazjalne
Chemia
Wody naturalne
Lekcja omawiająca wody naturalne.
Szkoły ponadgimnazjalne
Chemia
Woda destylowana
Ekran interaktywny przedstawia charkterystykę, metody otrzymywania i zastosowanie wody destylowanej....
Szkoły ponadgimnazjalne
Chemia
1 z 1
