Szukaj poza portalem:
10 zasobów
Katalog zasobów Szkoły ponadgimnazjalne Przyroda (przedmiot uzupełniający) Punkt podstawy programowej II.A.2.1
Podstawa programowa do przedmiotu: Przyroda (przedmiot uzupełniający)
- IWątki tematyczne i tematy zajęć
- 1Metoda naukowa i wyjaśnienie świata
- 1Obserwacja i eksperyment w fizyce; rola teorii i doświadczenia w rozwoju fizyki (0)
- 2Obserwacja i eksperyment w chemii; różne możliwości wykorzystania doświadczeń chemicznych (ilustrujące, badawcze wprowadzające, badawcze problemowo-odkrywające i badawcze problemowo-weryfikujące) w procesie poznawczym (0)
- 3Obserwacje i eksperyment w biologii; teoria ewolucji jako centralna teoria biologii; czy teoria ewolucji jest weryfikowalna? (0)
- 4Teoria powstania i ewolucji Wszechświata; jaka jest przyszłość świata? (0)
- 2Historia myśli naukowej
- 1Poglądy na budowę Wszechświata w starożytności i średniowieczu; teoria heliocentryczna Kopernika; obserwacje Galileusza, Keplera; prawo powszechnej grawitacji Newtona; współczesne poglądy na budowę Wszechświata (7)
- 2Od alchemii do chemii współczesnej; ujmowanie wiedzy chemicznej w karby teorii naukowych; pojęcia związku chemicznego, pierwiastka, nowożytna teoria atomistyczna, usystematyzowanie pierwiastków w układzie okresowym (0)
- 3Biologia a średniowieczna scholastyka; kreacjonizm i rozwój systematyki; przełom darwinowski i rozwój teorii ewolucji; powstanie i rozwój genetyki (0)
- 4Od opisu świata do teorii aktualizmu geograficznego (0)
- 3Wielcy rewolucjoniści nauki
- 1Newton i teoria grawitacji; Einstein i teoria względności; Planck i pozostali twórcy teorii kwantów (Bohr, Dirac, Heisenberg) (0)
- 2Od Boyle’a do Mendelejewa – fizycy i chemicy XVIII i XIX wieku (Boyle, Lavo isier, Proust, Dalton, Mendelejew) (0)
- 3Arystoteles i początki biologii; Linneusz i porządek przyrody; Darwin i wyjaśnianie różnorodności organizmów (0)
- 4Odkrywanie i poznawanie kuli ziemskiej; Świat – przed i po Kolumbie (0)
- 4Dylematy moralne w nauce
- 1Rozwój fizyki a rozwój broni; broń jądrowa a energetyka jądrowa (0)
- 2Wynalazek A. Nobla; broń chemiczna (0)
- 3Nadużycia wniosków z teorii ewolucji: „darwinizm społeczny”, rasizm, seksizm i inne formy nietolerancji; co mówi, a czego nie mówi socjobiologia; dylematy bioetyki w świetle osiągnięć współczesnej genetyki, biotechnologii i medycyny (0)
- 4Czy rosnące potrzeby człowieka uzasadniają każdą ingerencję człowieka w środowisku przyrodniczym? (0)
- 5Nauka i pseudonauka
- 1Astrologia, różdżkarstwo, rzekome „prądy” (żyły) wodne, lewitacja – co na ten temat mówi fizyka (0)
- 2Krytyka homeopatii jako koncepcji leczenia „niczym”; „szkodliwa chemia” – krytyczna opinia społeczeństwa oparta na niepełnej wiedzy (0)
- 3„Teoria inteligentnego projektu” – odświeżona wersja kreacjonizmu; „Bioenergoterapia” – współczesna magia lecznicza „biodynamiczne” zasady uprawy roślin (0)
- 4„Teoria młodej Ziemi” – geologiczna postać kreacjonizmu (0)
- 6Nauka w mediach
- 1Najnowsze osiągnięcia w badaniach kosmosu, np. odkrycie planet krążących wokół innych gwiazd (0)
- 2Najczęstsze błędy chemiczne pojawiające się w mediach i przekłamania zawarte w reklamach (0)
- 3Spór o GMO i wytwarzane z nich produkty; media a świadomość ekologiczna społeczeństwa; zdrowie w mediach: między reklamą a informacją; prawda i mity na temat żywności typu light (0)
- 4Kontrowersyjne problemy w mediach: wyczerpywanie się źródeł energii, niebezpieczeństwa energetyki jądrowej, wpływ działalności ludzkiej na klimat (0)
- 7Nauka w komputerze
- 1Wszechświat w komputerze (0)
- 2Modelowanie atomów, cząsteczek i przemian chemicznych; pomiary i komputerowa interpretacja ich wyników (0)
- 3Modelowanie zjawisk biologicznych; bioinformatyka (0)
- 4Modelowanie zjawisk geograficznych – czy grozi nam ocieplenie klimatu, czy może następna epoka lodowcowa; informacje ze świata w kilka sekund (0)
- 8Polscy badacze i ich odkrycia
- 1M. Kopernik i system geocentryczny, M. Skłodowska-Curie i badania nad promieniotwórczością (0)
- 2I. Łukasiewicz i początki przemysłu naftowego, K. Olszewski i Z. Wróblewski – skroplenie azotu, K. Fajans – badania nad pierwiastkami promieniotwórczymi (0)
- 3K. Funk i odkrycie witamin, R. Weigl i odkrycie szczepionki przeciwko durowi plamistemu (0)
- 4P.E. Strzelecki – badacz Australii, J. Dybowski – badacz Afryki, I. Domeyko – badacz Chile, J. Czerski, A. Czekanowski – badacze Syberii (0)
- 9Wynalazki, które zmieniły świat
- 1Silniki (parowe, spalinowe, elektryczne); telegraf, telefon, radio (0)
- 2Proch, papier, szkło, porcelana, stopy metali, mydła, detergenty, tworzywa i włókna – sztuczne i syntetyczne, kosmetyki i farmaceutyki, dynamit; produkty ropopochodne (0)
- 3Pierwszy mikroskop i rozwój technik mikroskopowych; pierwsze szczepionki i antybiotyki; termostabilna polimeraza DNA i rozwój biotechnologii molekularnej (0)
- 4GPS – świat na wyciągnięcie ręki (0)
- 10Energia – od Słońca do żarówki
- 1Światło płomienia, żarówki, lasera; energia słoneczna, jądrowa i termojądrowa (1)
- 2Układ – otwarty, zamknięty i izolowany – przykłady; energia wewnętrzna; procesy samorzutne i wymuszone; właściwości substancji, z których wykonuje się elementy oświetlenia (żarówki tradycyjne, energooszczędne, jarzeniówki) (0)
- 3Fotosynteza, oddychanie komórkowe i produkcja ATP; ATP jako wewnątrz komórkowy przenośnik użytecznej biologicznie energii chemicznej; przepływ energii w biosferze; oazy hydrotermalne – ekosystemy niezależne od energii słonecznej (0)
- 4Czy energia słoneczna stanie się rozwiązaniem problemów energetycznych na Ziemi? (0)
- 11Światło i obraz
- 1Barwy i ich składanie; system zapisu barw RGB oraz CMYK; elementy światłoczułe w aparatach i kamerach cyfrowych (0)
- 2Substancje światłoczułe; powstawanie obrazu na materiale światłoczułym (0)
- 3Fotoreceptory i oczy zwierząt; powstawanie obrazu na siatkówce i w mózgu; odbitka fotograficzna na liściu; bioluminescencja (0)
- 4Cywilizacja obrazkowa – obraz jako przekaz informacji i jego uwarunkowania społeczne i kulturowe (0)
- 12Sport
- 13Technologie przyszłości
- 1Półprzewodniki, diody, tranzystory i inne elementy współczesnej elektroniki, np. ciekłe kryształy lub nadprzewodniki (0)
- 2Polimery przewodzące prąd elektryczny; fulereny i nanorurki węglowe jako elementy konstrukcyjne nanotechnologii (0)
- 3Nowoczesne biopolimery – rozkładające się plastiki; fotoogniwa wykorzystujące barwniki fotosyntetyczne; mikromacierze (0)
- 4Przemysły zaawansowanej technologii (high-tech) – najnowsze osiągnięcia (0)
- 14Współczesna diagnostyka i medycyna
- 1Ultrasonografia; radio- i laseroterapia; tomografia komputerowa; rezonans magnetyczny (0)
- 2Chemiczne podstawy analizy tkanek i płynów ustrojowych; „Części zamienne”, czyli materiały, z których wykonuje się implanty (0)
- 3Molekularne i immunologiczne metody wykrywania patogenów; wykrywanie mutacji genowych; medycyna molekularna (0)
- 4Czy choroby cywilizacyjne mogą zagrozić światu?; Jak się przed nimi ustrzec? (1)
- 15Ochrona przyrody i środowiska
- 1Efekt cieplarniany od strony fizycznej – kontrowersje wokół wpływu człowieka na jego pogłębianie się (0)
- 2DDT i inne chemiczne środki zwalczania szkodników; nawozy sztuczne – znaczenie dla roślin i możliwe negatywne konsekwencje dla środowiska; freony – ich natura chemiczna i wpływ na warstwę ozonową; reakcje rodnikowe; gazy cieplarniane – harakter, źródła i możliwości ograniczenia emisji (0)
- 3Metody genetyczne w ochronie zagrożonych gatunków; zmodyfikowane bakterie w utylizacji szkodliwych zanieczyszczeń; GMO a ochrona przyrody i środowiska (0)
- 4Zrównoważony rozwój jedyną alternatywą dla przyszłości świata (10)
- 16Nauka i sztuka
- 1Metody datowania: izotopowa (np. 14C), termoluminescencja itd.; inny obraz dzieła sztuki – rentgenografia, termografia itd. (0)
- 2Wykorzystanie spektroskopowych metod badania składu substancji wykorzystywanych do tworzenia dzieł sztuki; chemia dawnego malarstwa – minerały używane do przygotowywania barwników (0)
- 3Identyfikacja materiałów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego używanych przez dawnych artystów; symbolika przedstawień roślin i zwierząt na obrazach; sztuka a epidemiologia (choroby ludzi, zwierząt i roślin utrwalone w dawnej sztuce) (0)
- 4Kataklizmy w dziejach ludzkości przedstawiane w dziełach sztuki; czy Atlantyda istniała naprawdę?; ślizgawki w Holandii – zmiany klimatyczne na obrazach (0)
- 17Uczenie się
- 1Formy zapisu informacji; sieci neuronowe (0)
- 2Budowanie wiedzy, czyli konstruktywistyczne podejście do uczenia się; modelowanie w kształceniu chemicznym (0)
- 3Formy uczenia się zwierząt; połączenia nerwowe i ich rola w procesie uczenia się – skojarzenia i „ścieżki informacyjne”; rodzaje pamięci; zapamiętywanie i odtwarzanie wiadomości; odruchy warunkowe a proces uczenia się; mnemotechniki; nie linearna praca mózgu – słowa klucze i mapy myśli (0)
- 4Bezpośrednie poznawanie świata – od szczegółu do ogółu; jakie możliwości uczenia się dają nam współczesne osiągnięcia techniczne?; „globalizacja wiedzy” (0)
- 18Barwy i zapachy świata
- 1Barwy i ich składanie; system zapisu barw RGB oraz CMYK; rozchodzenie się zapachów w powietrzu (0)
- 2Wykorzystanie barwników w dziejach ludzkości; barwniki naturalne i sztuczne; trwałość barw; barwy na talerzu; chemia zapachów (0)
- 3Receptory światła i zapachu u zwierząt; jaką informację niosą barwy i zapachy?; Barwa i zapach kwiatu a biologia zapylania; barwy i zapachy w rozmnażaniu płciowym zwierząt (barwy godowe, feromony) (0)
- 4Barwne i jednolite krajobrazy; nadmiar wilgoci i brak wody; dni i noce w różnych częściach Ziemi (0)
- 19Cykle, rytmy i czas
- 1Zjawiska okresowe w przyrodzie; kalendarze; zegary i standard czasu (0)
- 2Jak spowalniamy procesy, które nam nie sprzyjają (korozja, psucie się artykułów spożywczych, starzenie się skóry)? (0)
- 3Rytm dobowy w życiu organizmów; szyszynka i melatonina; fenologia; wędrówki zwierząt; fotoperiodyzm roślin; sezonowość aktywności zwierząt; rytm dobowy aktywności człowieka – sen i czuwanie, wydzielanie hormonów; cykl miesiączkowy (0)
- 4Pory roku a krajobrazy; cykle przyrodnicze i geologiczne (0)
- 20Śmiech i płacz
- 1Fizyczna charakterystyka odgłosów śmiechu i płaczu (rytm, barwa dźwięku itp.); naśladowanie śmiechu, płaczu (i innych dźwięków związanych z wyrażaniem emocji) za pomocą instrumentów muzycznych (0)
- 2Chemiczne aspekty stresu; skład chemiczny łez (0)
- 3Biologiczna funkcja śmiechu i płaczu; śmiech i płacz wśród zwierząt; funkcja gruczołów łzowych (0)
- 4Różnice cywilizacyjne w wyrażaniu uczuć przez człowieka (0)
- 21Zdrowie
- 1Fizyka kręgosłupa – jak unikać przeciążeń; wymiana cieplna – przegrzanie i wychłodzenie a właściwy ubiór (0)
- 2Chemiczne podłoże przemiany materii; cholesterol, tłuszcze, błonnik; chemia skutecznego odchudzania; leki – czy zawsze pomagają (terminy ważności, interakcje, dawkowanie, alergie, efekt placebo)?; sport i rekreacja a procesy chemiczne (odżywki, doping, nowe technologie produkcji sprzętu i odzieży sportowej, procesy chemiczne zachodzące podczas wysiłku fizycznego) (0)
- 3Biologiczne aspekty zdrowia; wewnętrzne i zewnętrzne czynniki wpływające na stan zdrowia (0)
- 4Zagrożenia cywilizacyjne; co każdy turysta wiedzieć powinien, wyjeżdżając do odległych państw (0)
- 22Piękno i uroda
- 1Historyczna koncepcja harmonii sfer jako motywacja poznawania Wszechświata – od Pitagorasa do Einsteina (0)
- 2Kosmetyki (skład, działanie na organizm, produkcja, trwałość); negatywne skutki używania niektórych dezodorantów; farbowanie włosów (0)
- 3Fizjologia zmysłów a kanony piękna; czy atawistycznie lubimy otwarty krajobraz?; biologiczne podłoże kanonów urody (proporcje ciała, symetria twarzy itp.); produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego w kosmetyce (0)
- 4Krajobrazy naturalne i antropogeniczne; czy „urbanozaury” są kanonem współczesnego piękna świata? (0)
- 23Woda – cud natury
- 1Fizyczne właściwości wody i jej rola w kształtowaniu klimatu (0)
- 2Co pływa w wodzie, czyli tajemnice roztworów; Co i dlaczego można rozpuścić w wodzie?; Skala pH i jej zakres, wpływ odczynu roztworu na procesy fizjologiczne, rolnictwo, procesy przemysłowe; dlaczego nie wszystkie jony dobrze czują się w wodzie? (0)
- 3Niezwykłe właściwości wody a jej rola w życiu organizmów; gospodarka wodna roślin; grupy ekologiczne roślin; bilans wodny zwierząt żyjących w różnych środowiskach; życie w wodzie – możliwości i ograniczenia (0)
- 4Zasoby wody na Ziemi a potrzeby człowieka; racjonalne gospodarowanie wodą wyzwaniem dla każdego (0)
- 24Największe i najmniejsze
- 1Największe i najmniejsze odległości; najkrótsze i najdłuższe czasy; największe prędkości (0)
- 2Nie wszystko, co małe można zaniedbać – atomy i ich składniki; największe i najmniejsze cząsteczki; jak zobaczyć to, co niewidzialne (dostosowanie metody obserwacji ciał do ich wielkości)? (0)
- 3Rekordy w świecie roślin i zwierząt; co ogranicza wielkość organizmów? (0)
- 4Rekordy Ziemi (0)
- IITreści nauczania – wymagania szczegółowe
- ANauka i świat
- 1Metoda naukowa i wyjaśnianie świata
- 1Uczeń podaje różnicę pomiędzy obserwacją a eksperymentem (w fizyce, chemii, biologii) (0)
- 2Uczeń opisuje warunki prawidłowego prowadzenia i dokumentowania obserwacji (0)
- 3Uczeń opisuje warunki prawidłowego planowania i przeprowadzania eksperymentów (jeden badany parametr, powtórzenia, próby kontrolne, standaryzacja warunków eksperymentu) oraz sposób dokumentowania ich wyników (0)
- 4Uczeń planuje i przeprowadza wybrane obserwacje i eksperymenty (1)
- 5Uczeń wymienia przykłady zjawisk fizycznych przewidzianych przez teorię, a odkrytych później (np. fale elektromagnetyczne) (0)
- 6Uczeń przedstawia powiązania chemii z fizyką i biologią, a zwłaszcza rolę fizyki w wyjaśnianiu zjawisk chemicznych oraz rolę chemii w wyjaśnianiu zjawisk biologicznych (0)
- 7Uczeń omawia założenia teorii ewolucji oraz wyjaśnia, dlaczego jest ona centralną teorią biologii (0)
- 8Uczeń przedstawia różne teorie dotyczące rozwoju Wszechświata, korzystając z wiedzy z różnych źródeł informacji (0)
- 2Historia myśli naukowej
- 1Uczeń omawia rozwój danej nauki (fizyki, chemii, biologii) od starożytności po współczesność, podaje przykłady najważniejszych osiągnięć w poszczególnych okresach (10)
- 2Uczeń ocenia znaczenie obserwacji i eksperymentów w rozwoju danej nauki (2)
- 3Uczeń wyjaśnia, dlaczego obiekty i zjawiska odkryte przez Galileusza nie były znane wcześniej (1)
- 4Uczeń przedstawia hierarchiczną budowę Wszechświata, wskazując na różnice skal wielkości i wzajemnej odległości obiektów astronomicznych (1)
- 5Uczeń przedstawia ewolucję poglądów na budowę Wszechświata (7)
- 6Uczeń określa różnice między alchemią a chemią (0)
- 7Uczeń wyszukuje informacje o sprzęcie i odczynnikach stosowanych przez alchemików i współczesnych chemików (0)
- 8Uczeń przedstawia znaczenie, jakie miało dla chemii opracowanie układu okresowego pierwiastków (0)
- 9Uczeń wyjaśnia różnicę pomiędzy poglądami kreacjonistów i ewolucjonistów (0)
- 10Uczeń ocenia znaczenie systematyki dla rozwoju biologii, a zwłaszcza teorii ewolucji (0)
- 11Uczeń przedstawia historię myśli ewolucyjnej – od Lamarcka po współczesność (0)
- 12Uczeń analizuje zmiany w podejściu do gospodarowania zasobami środowiska naturalnego (0)
- 3Wielcy rewolucjoniści nauki
- 1Uczeń przedstawia dokonania wybranych uczonych na tle okresu historycznego, w którym żyli i pracowali (0)
- 2Uczeń na wybranych przykładach pokazuje, w jaki sposób uczeni dokonali swoich najważniejszych odkryć (1)
- 3Uczeń wykazuje przełomowe znaczenie tych odkryć dla rozwoju danej dziedziny nauki (0)
- 4Uczeń przedstawia przełom pojęciowy wprowadzony przez twórców mechaniki kwantowej (na przykład rolę determinizmu i indeterminizmu) (0)
- 5Uczeń przedstawia znaczenie podróży Darwina na okręcie „Beagle” dla powstania teorii ewolucji na drodze doboru naturalnego i wyjaśnia, dlaczego jego dzieło O powstawaniu gatunków jest zaliczane do książek, które wstrząsnęły światem (0)
- 6Uczeń podaje kluczowe wydarzenia związane z eksploracją regionów świata oraz wskazuje zmiany społeczne i gospodarcze, jakie miały miejsce po kolejnych odkryciach geograficznych (0)
- 4Dylematy moralne w nauce
- 1Uczeń przedstawia osiągnięcia naukowe, które mogą być wykorzystane zarówno dla dobra człowieka, jak i przeciw niemu (np. jako broń) (0)
- 2Uczeń omawia dylematy moralne, przed jakimi stanęli twórcy niektórych odkryć i wynalazków (0)
- 3Uczeń formułuje opinię na temat poruszanych problemów moralnych (0)
- 4Uczeń omawia historię prac nad bronią jądrową i przedstawia rozterki moralne jej twórców (11)
- 5Uczeń omawia wynalezienie dynamitu przez Nobla i przedstawia znaczenie nagrody Nobla (0)
- 6Uczeń wyjaśnia, czym zajmuje się socjobiologia, i przedstawia kontrowersje jej towarzyszące (0)
- 7Uczeń omawia biologiczne i społeczne podłoże różnych form nietolerancji i przedstawia propozycje, jak jej przeciwdziałać (0)
- 8Uczeń przedstawia swoje stanowisko wobec GMO, klonowania reprodukcyjnego, klonowania terapeutycznego, zapłodnienia in vitro, badań prenatalnych, badania genomu człowieka, dostępności informacji na temat indywidualnych cech genetycznych człowieka i innych (0)
- 9Uczeń przedstawia problemy związane z eksploatacją zasobów naturalnych, wskazując przykłady niszczącej działalności człowieka (0)
- 5Nauka i pseudonauka
- 1Uczeń posługuje się naukowymi metodami weryfikowania informacji (np. źródło informacji, analiza danych, analiza wyników i wniosków pod kątem zgodności z aktualną wiedzą naukową) (0)
- 2Uczeń ocenia informacje i argumenty pod kątem naukowym, odróżnia rzetelne informacje naukowe od pseudonaukowych (0)
- 3Uczeń wskazuje na niekonsekwencje w wybranych tekstach pseudonaukowych (0)
- 4Uczeń formułuje i uzasadnia własne opinie na temat homeopatii i „szkodliwej chemii” (0)
- 5Uczeń wykazuje, że „teoria inteligentnego projektu” nie spełnia kryteriów teorii naukowej (0)
- 6Uczeń wyjaśnia, w jaki sposób nauka odtwarza historię geologiczną Ziemi (0)
- 6Nauka w mediach
- 1Uczeń ocenia krytycznie informacje medialne pod kątem ich zgodności z aktualnym stanem wiedzy naukowej (0)
- 2Uczeń wskazuje błędy w informacjach medialnych oraz podaje prawidłową treść informacji (0)
- 3Uczeń analizuje informacje reklamowe pod kątem ich prawdziwości naukowej, wskazuje informacje niepełne, nierzetelne, nieprawdziwe (0)
- 4Uczeń analizuje wpływ na zdrowie reklamowanych produktów, w szczególności żywnościowych, farmaceutycznych, kosmetycznych (np. rzeczywista kaloryczność produktów typu light, „ekologiczność” produktów, zawartość witamin w produktach a dobowe zapotrzebowanie (0)
- 5Uczeń analizuje materiały prasowe oraz z innych środków przekazu, wskazując różne aspekty wybranych problemów globalnych (energetyka, ocieplanie się klimatu, itp.) (0)
- 7Nauka w komputerze
- 1Uczeń omawia przykłady wykorzystania narzędzi informatycznych w fizyce, chemii, biologii i geografii (0)
- 2Uczeń wyszukuje w Internecie i omawia przykłady modelowania zjawisk i procesów fizycznych, chemicznych, biologicznych i geograficznych (0)
- 3Uczeń wykorzystuje dostępne programy użytkowe do modelowania wybranych zjawisk biologicznych (0)
- 4Uczeń interpretuje obiekty astronomiczne na symulacjach komputerowych (0)
- 5Uczeń wyszukuje w Internecie przykłady modelowania cząsteczek chemicznych i przedstawia ich znaczenie dla współczesnej chemii (0)
- 6Uczeń wyjaśnia, czym zajmuje się bioinformatyka, i przedstawia jej perspektywy (0)
- 7Uczeń wyszukuje w Internecie i opracowuje informacje na wybrany temat (np. aktualnych wydarzeń społecznych i gospodarczych lub zagadnień przyrodniczych – w kraju, na kontynencie, na świecie) (0)
- 8Polscy badacze i ich odkrycia
- 1Uczeń omawia wkład polskich badaczy w rozwój fizyki, chemii, biologii i geografii (0)
- 2Uczeń ocenia znaczenie (naukowe, społeczne, gospodarcze, historyczno-polityczne) dokonanych przez nich odkryć (0)
- 3Uczeń omawia uwarunkowania (polityczne, społeczne, kulturowe) okresu historycznego, w którym żyli i dokonali swoich odkryć (0)
- BNauka i technologia
- 9Wynalazki, które zmieniły świat
- 1Uczeń wyszukuje informacje na temat najważniejszych odkryć i wynalazków oraz analizuje ich znaczenie naukowe, społeczne i gospodarcze (0)
- 2Uczeń przedstawia historię wybranych odkryć i wynalazków, analizując proces dokonywania odkrycia lub wynalazku i wskazując jego uwarunkowania (0)
- 3Uczeń dokonuje oceny znaczenia poszczególnych odkryć i wynalazków, wybiera najważniejsze i uzasadnia ten wybór (0)
- 4Uczeń wymienia podobieństwa i różnice w zasadzie przekazywania informacji przy użyciu radia, telefonu, telegrafu (0)
- 5Uczeń wyjaśnia zastosowanie GPS oraz praktycznie wykorzystuje ten sposób określania położenia w trakcie podróży (0)
- 10Energia – od Słońca do żarówki
- 1Uczeń wymienia właściwości oraz podobieństwa i różnice między światłem płomienia, żarówki, lasera (0)
- 2Uczeń omawia sposoby uzyskiwania oświetlenia dawniej i obecnie oraz charakteryzuje stosowane do tego związki chemiczne (11)
- 3Uczeń wyjaśnia związek pomiędzy budową ATP a jego funkcją jako przenośnika użytecznej biologicznie energii chemicznej (0)
- 4Uczeń omawia przebieg i ocenia znaczenie biologiczne fotosyntezy (0)
- 5Uczeń omawia przepływ energii przez ekosystemy wodne i lądowe (0)
- 6Uczeń wyjaśnia funkcjonowanie oaz hydrotermalnych (0)
- 7Uczeń przedstawia na podstawie informacji z różnych źródeł, jakie jest współczesne wykorzystanie energetyki słonecznej dla potrzeb gospodarki i jakie są perspektywy rozwoju energetyki słonecznej (0)
- 11Światło i obraz
- 1Uczeń wyjaśnia, w jaki sposób powstaje wielobarwny obraz na ekranie telewizora lub na monitorze komputera (0)
- 2Uczeń analizuje i porównuje informacje zawarte w ulotkach reklamowych producentów aparatów i kamer fotograficznych (0)
- 3Uczeń przedstawia powstawanie obrazu na materiale światłoczułym (0)
- 4Uczeń porównuje budowę fotoreceptorów i narządów wzroku wybranych grup zwierząt (0)
- 5Uczeń ocenia biologiczne znaczenie widzenia barwnego i stereoskopowego (0)
- 6Uczeń omawia mechanizm powstawania obrazu na siatkówce oka człowieka i udział mózgu w jego interpretacji (0)
- 7Uczeń omawia mechanizm bioluminescencji, podaje przykłady i ocenia biologiczne znaczenie tego zjawiska (0)
- 8Uczeń planuje i przeprowadza doświadczenie polegające na wykonaniu odbitki fotograficznej na liściu, wyjaśnia mechanizm tego zjawiska (0)
- 9Uczeń przedstawia funkcje przekazu informacji za pomocą obrazu w kulturach tradycyjnych i współcześnie (0)
- 12Sport
- 1Uczeń wymienia pożądane pod względem właściwości fizycznych cechy sprzętu sportowego, sprzyjające osiągnięciu rekordów sportowych (0)
- 2Uczeń wyszukuje informacje o materiałach stosowanych w produkcji sprzętu sportowego i przedstawia właściwości tych materiałów (0)
- 3Uczeń omawia stosowany w sporcie doping i uzasadnia szkodliwość stosowanych substancji chemicznych (0)
- 4Uczeń analizuje wpływ różnych czynników na kondycję i osiągnięcia sportowe (np. dieta, trening, warunki wysokogórskie) (0)
- 5Uczeń wyszukuje i analizuje informacje dotyczące biologicznej granicy rekordów sportowych (0)
- 6Uczeń analizuje wpływ sportu wyczynowego na zdrowie (0)
- 7Uczeń analizuje warunki życia ludzi w różnych strefach klimatycznych i na różnych wysokościach nad poziom morza i wykazuje związek między tymi warunkami a predyspozycjami do uprawiania pewnych dyscyplin sportu (0)
- 13Technologie współczesności i przyszłości
- 1Uczeń wymienia zmiany właściwości ciekłych kryształów pod wpływem pola elektrycznego i podaje zastosowania tego efektu (0)
- 2Uczeń omawia zastosowanie polimerów przewodzących prąd elektryczny we współczesnej nanotechnologii (0)
- 3Uczeń podaje przykłady współczesnych technologii oraz omawia ich znaczenie w rozwiązywaniu aktualnych problemów biologicznych i środowiskowych (np. polimery biodegradowalne) (0)
- 4Uczeń wyjaśnia, co to są mikromacierze i omawia możliwości ich wykorzystania w różnych dziedzinach nauki i przemysłu (0)
- 5Uczeń wyszukuje i analizuje informacje dotyczące osiągnięć technicznych wspomagających rozwój gospodarczy w świecie (0)
- 14Współczesna diagnostyka i medycyna
- 1Uczeń przedstawia zasady, na jakich oparte są współczesne metody diagnostyki obrazowej, i podaje przykłady ich wykorzystania (0)
- 2Uczeń podaje przykłady analizy płynów ustrojowych i ich znaczenie w profilaktyce chorób (np. wykrywanie białka i glukozy w moczu) (0)
- 3Uczeń omawia cechy, którymi muszą charakteryzować się materiały stosowane do przygotowania implantów, i podaje przykłady takich materiałów (0)
- 4Uczeń porównuje zasadę i skuteczność klasycznych, molekularnych i immunologicznych metod wykrywania patogenów (0)
- 5Uczeń omawia metody wykrywania mutacji genowych i ocenia ich znaczenie diagnostyczne (0)
- 6Uczeń wyszukuje i analizuje informacje i dane statystyczne o przyczynach i występowaniu chorób cywilizacyjnych w świecie (0)
- 15Ochrona przyrody i środowiska
- 1Uczeń przedstawia mechanizm efektu cieplarnianego i omawia kontrowersje dotyczące wpływu człowieka na zmiany klimatyczne (4)
- 2Uczeń omawia znaczenie dla rolnictwa i konsekwencje stosowania nawozów sztucznych i chemicznych środków zwalczania szkodników (0)
- 3Uczeń przedstawia naturę chemiczną freonów i ocenia ich wpływ na środowisko (2)
- 4Uczeń omawia możliwości wykorzystania metod genetycznych w ochronie zagrożonych gatunków i ocenia przydatność tzw. banków genów (0)
- 5Uczeń przedstawia udział bakterii w unieszkodliwianiu zanieczyszczeń środowiska (np. biologiczne oczyszczalnie ścieków); ocenia znaczenie genetycznie zmodyfikowanych bakterii w tym procesie (2)
- 6Uczeń określa cele zrównoważonego rozwoju i przedstawia zasady, którymi powinna kierować się gospodarka świata (3)
- 16Nauka i sztuka
- 1Uczeń przedstawia metody datowania przedmiotów pochodzenia organicznego oraz zakresy stosowalności tych metod (0)
- 2Uczeń przedstawia metody analizy obrazowej stosowane przy badaniu dzieł sztuki i podaje przykłady informacji, które można za ich pomocą uzyskać (0)
- 3Uczeń przedstawia zasady badań spektroskopowych, stosowanych do analizy dzieł sztuki (0)
- 4Uczeń opisuje barwniki stosowane w malarstwie dawniej i obecnie (0)
- 5Uczeń podaje przykłady materiałów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego używanych przez dawnych artystów (0)
- 6Uczeń analizuje symbolikę przedstawień roślin i zwierząt w sztuce (0)
- 7Uczeń analizuje na wybranych przykładach informacje dotyczące stanu zdrowia ludzi, zwierząt i roślin utrwalone na obrazach i w rzeźbach (0)
- 8Uczeń wskazuje zmiany środowiska, np. krajobrazu pod wpływem działalności człowieka albo klimatyczne, jakie można zauważyć porównując krajobrazy przedstawione w dawnym malarstwie z ich stanem współczesnym (0)
- CNauka wokół nas
- 17Uczenie się
- 1Uczeń wymienia nośniki informacji, rozróżnia zapis cyfrowy i analogowy, wymienia zalety i wady obu zapisów (0)
- 2Uczeń omawia różne formy uczenia się i ocenia ich znaczenie biologiczne (uczenie się percepcyjne, wpajanie, habituacja, uczenie się metodą prób i błędów, uczenie się przez wgląd, uczenie się przez naśladowanie, uczenie się motoryczne) (0)
- 3Uczeń omawia rolę połączeń nerwowych w procesie uczenia się (skojarzenia i „ścieżki informacyjne”) (0)
- 4Uczeń omawia podstawowe cechy uczenia się poprzez zmysły (preferencje wizualne, audytywne, kinestetyczne) (0)
- 5Uczeń przedstawia sposoby ułatwiające zapamiętywanie informacji (np. haki myślowe, skojarzenia, wizualizacja, mnemotechniki) (0)
- 6Uczeń przedstawia możliwości wykorzystania współczesnych osiągnięć technicznych w procesie uczenia się (0)
- 7Uczeń przedstawia rolę mediów elektronicznych w procesie globalnego rozpowszechniania informacji i wiedzy (0)
- 18Barwy i zapachy świata
- 1Uczeń przedstawia zasady druku wielobarwnego (CMYK) (0)
- 2Uczeń przedstawia procesy fizyczne, dzięki którym substancje zapachowe rozchodzą się w powietrzu (0)
- 3Uczeń opisuje barwne substancje chemiczne stosowane współcześnie w malarstwie, barwieniu żywności, tkanin itd. (0)
- 4Uczeń przedstawia przykłady związków chemicznych, wykorzystywanych jako substancje zapachowe (estry, olejki eteryczne itd.) (0)
- 5Uczeń omawia budowę receptorów światła i zapachu wybranych grup zwierząt (0)
- 6Uczeń przedstawia biologiczne znaczenie barw i zapachów kwiatów i owoców (0)
- 7Uczeń omawia znaczenie barw i zapachów w poszukiwaniu partnera i opiece nad potomstwem u zwierząt (np. barwy godowe, feromony, rozpoznawanie młodych) (0)
- 8Uczeń opisuje różnorodność krajobrazową różnych regionów świata, analizując ich cechy charakterystyczne, w tym dominujące barwy (0)
- 19Cykle, rytmy i czas
- 1Uczeń wymienia zjawiska okresowe w przyrodzie, podaje zjawiska okresowe będące podstawą kalendarza i standardu czasu (0)
- 2Uczeń opisuje metody przeciwdziałania niepożądanym procesom (korozja, psucie się artykułów spożywczych, starzenie się skóry) i opisuje procesy chemiczne, które biorą w tym udział (0)
- 3Uczeń omawia przykłady zjawisk i procesów biologicznych odbywających się cyklicznie (cykle okołodobowe, miesięczne, roczne, lunarne) (0)
- 4Uczeń omawia okołodobowy rytm aktywności człowieka ze szczególnym uwzględnieniem roli szyszynki i analizuje dobowy rytm wydzielania hormonów (0)
- 5Uczeń analizuje wpływ sytuacji zaburzających działanie zegara biologicznego na zdrowie człowieka (praca na zmiany, częste przekraczanie stref czasowych) (0)
- 6Uczeń wyjaśnia, na czym polega, i ocenia znaczenie biologiczne sezonowości aktywności zwierząt (np. hibernacja, estywacja, okres godów) (0)
- 7Uczeń omawia zjawisko fotoperiodyzmu roślin (0)
- 8Uczeń przedstawia cykliczność pór roku w regionach Ziemi o odmiennych warunkach klimatycznych (0)
- 20Śmiech i płacz
- 1Uczeń rozróżnia dźwięki proste (tony) od złożonych, tłumaczy różnice barwy dźwięków wytwarzanych przez instrumenty muzyczne oraz przez człowieka (0)
- 2Uczeń przedstawia cechy odgłosów śmiechu i płaczu jako dźwięków (0)
- 3Uczeń opisuje chemiczne aspekty stresu (0)
- 4Uczeń opisuje skład chemiczny łez i rolę składników tego płynu (0)
- 5Uczeń wyjaśnia, czym z punktu widzenia fizjologii jest śmiech i płacz (0)
- 6Uczeń omawia znaczenie śmiechu i płaczu w nawiązywaniu i podtrzymywaniu więzi wśród ludzi pierwotnych i współczesnych (np. sygnalizowanie potrzeb przez noworodka, budowanie relacji matka-dziecko, łagodzenie agresji wśród współplemieńców) (0)
- 7Uczeń wyszukuje i przedstawia informacje dotyczące kulturowych różnic w wyrażaniu emocji w społeczeństwach tradycyjnych i nowoczesnych (0)
- 21Zdrowie
- 1Uczeń wymienia mechanizmy utraty ciepła przez organizm (0)
- 2Uczeń wyjaśnia rolę ubioru w wymianie ciepła między ciałem ludzkim a otoczeniem (0)
- 3Uczeń analizuje ulotkę leku i omawia podane w niej informacje (0)
- 4Uczeń wyjaśnia, w jaki sposób organizm zachowuje homeostazę (0)
- 5Uczeń opisuje stan zdrowia w aspekcie fizycznym, psychicznym i społecznym (0)
- 6Uczeń analizuje wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na zdrowie (0)
- 7Uczeń analizuje zdrowie jako wartość indywidualną i społeczną (0)
- 8Uczeń wyszukuje informacje o zagrożeniach wynikających z pobytu w odmiennych warunkach środowiskowych i wskazuje sposoby zabezpieczenia się przed tymi zagrożeniami (0)
- 22Piękno i uroda
- 1Uczeń przedstawia historyczne teorie budowy Wszechświata i określa rolę kryteriów estetycznych (symetria, proporcja) w tych teoriach (0)
- 2Uczeń omawia typy substancji chemicznych stosowanych w kosmetykach (nośniki, witaminy, konserwanty, barwniki itp.) (0)
- 3Uczeń podaje przykłady ponadkulturowych kanonów piękna (proporcje ciała, symetria twarzy itp.) i analizuje ich związek z doborem płciowym (atrakcyjne są te cechy, które zwiększają szansę na posiadanie zdrowego potomstwa) (0)
- 4Uczeń przedstawia wykorzystanie produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego w pielęgnacji ciała i urody (0)
- 5Uczeń przedstawia kulturowe i cywilizacyjne uwarunkowania i przemiany kanonów piękna (0)
- 23Woda – cud natury
- 1Uczeń przedstawia specyficzne własności wody (np. rozszerzalność cieplna, duże ciepło właściwe) oraz wyjaśnia rolę oceanów w kształtowaniu klimatu na Ziemi (0)
- 2Uczeń opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie (0)
- 3Uczeń omawia właściwości wody istotne dla organizmów żywych (1)
- 4zasoby wody na Ziemi a potrzeby człowieka; racjonalne gospodarowanie wodą wyzwaniem dla każdego (1)
- 4Uczeń omawia warunki życia w wodzie (gęstość, przejrzystość, temperatura, zawartość gazów oddechowych, przepuszczalność dla światła) oraz analizuje przystosowania morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne organizmów do życia w wodzie (1)
- 5Uczeń analizuje i porównuje bilans wodny zwierząt żyjących w różnych środowiskach (środowisko lądowe, wody słodkie i słone) oraz omawia mechanizmy osmoregulacji (0)
- 6Uczeń omawia grupy ekologiczne roślin (hydrofity, higrofity, mezofity, kserofity) (0)
- 7Uczeń wykazuje konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi wody oraz przedstawia własne działania, jakie może w tym celu podjąć (0)
- 24Największe i najmniejsze
- 1Uczeń wymienia obiekty fizyczne o największych rozmiarach (np. galaktyki) oraz najmniejszych (jądro atomowe), wymienia metody pomiarów bardzo krótkich i bardzo długich czasów i odległości (0)
- 2Uczeń wyszukuje i analizuje informacje na temat najmniejszych i największych cząsteczek chemicznych (0)
- 3Uczeń wyszukuje i analizuje informacje o rekordach w świecie roślin i zwierząt pod kątem różnych cech (np. wielkość, długość życia, temperatura ciała, częstotliwość oddechów i uderzeń serca, szybkość poruszania się, długość skoku, długość wędrówek, czas rozwoju, liczba potomstwa, liczba chromosomów, ilość DNA, liczba genów) (0)
- 4Uczeń podaje przykłady organizmów występujących w skrajnych warunkach środowiskowych (0)
- 5Uczeń analizuje przyczyny ograniczające wielkość organizmów (0)
- 6Uczeń wyszukuje i przedstawia przykłady ekstremalnych cech środowiska, rekordowych wielkości – czyli ziemskie „naj…” w skali lokalnej, regionalnej i globalnej (0)
- INNEInne (45)
Teleskop kosmiczny
Animacja przedstawia i omawia szczegółowo teleskop Hubbla.
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Teleskopy
Animacja przedstawia i omawia szczegółowo budowę teleskopu. Wyjaśnia także, kto jest twórcą lunety a...
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Galileusz (Galileo Galilei)
Ilustracja przedstawia Galileusza, astronoma, filozofa i odkrywcę lunety astronomicznej.
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Mikołaj Kopernik
Ilustracja przedstawia Mikołaja Kopernika, polskiego astronoma, twórcę teorii heliocentrycznej.
Szkoła podstawowa kl. 4-6
Przyroda
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Johannes Kepler
Ilustracja przedstawia astronoma, matematyka i fizyka Johannesa Keplera.
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Isaac Newton
Ilustracja przedstawia Isaaca Newtona, fizyka, astronoma i matematyka, twórcę powszechnego prawa cią...
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Klaudiusz Ptolemeusz
Ilustracja przedstawia Klaudiusza Ptolemeusza, greckiego astronoma i matematyka.
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Jan Heweliusz
Ilustracja przedstawia Jana Hewelisza, astronoma z Gdańska.
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Astronomowie
Animacja przedstawiająca najbardziej znanych astronomów i odkrywców; badaczy kosmosu. Opowiada o Gal...
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
Powstanie i budowa Wszechświata
Lekcja interaktywna dla nauczycieli przedstawiająca jedną z teorii powstania wszechświata - teorię W...
Szkoły ponadgimnazjalne
Przyroda (przedmiot uzupełniający)
1 z 1
