uważnie słucha przekazywanych informacji i korzysta z nich (8)

czyta ze zrozumieniem teksty literackie oraz informacyjne przeznaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym (7)

wyciąga wnioski z przesłanek zawartych w tekście (7)

wyszukuje w tekście potrzebne informacje, stara się korzystać ze słowników i encyklopedii (7)

stosuje i zna rolę form użytkowych (np. życzenia, zaproszenie, zawiadomienie, list, notatka do kroniki) i grzecznościowych w kontaktach międzyludzkich (7)

wypowiada się w różnych formach języka mówionego i pisanego (kilkuzdaniowa wypowiedź, krótkie opowiadanie, krótki opis, list, życzenia, zaproszenie) (7)

przejawia wrażliwość estetyczną w wypowiedziach inspirowanych twórczością dla dzieci; tworzy, przekształca i rozwija swoje wypowiedzi (7)

dobiera właściwe formy komunikowania się w różnych sytuacjach społecznych (7)

uczestniczy w rozmowach: zadaje pytania, udziela odpowiedzi i prezentuje własne zdanie (7)

zna alfabet: rozróżnia litery, głoski i znaki fonetyczne; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela wyrazy w zdaniu, oddziela zdania w tekście i poprawnie je zapisuje (zgodnie z elementarnymi zasadami ortografii i interpunkcji) (7)

pisze czytelnie i estetycznie (8)

przepisuje teksty, pisze z pamięci i ze słuchu; w miarę swoich możliwości samodzielnie realizuje pisemne zadania domowe, (7)

rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z tekstami literackimi i innymi tekstami kultury (7)

w tekście literackim wybiera określone fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów (1)

czyta i recytuje, z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji (1)

wykorzystuje teksty literackie do tworzenia wypowiedzi kreatywnych (1)

czyta wskazane teksty literackie i wypowiada się na ich temat (1)

rozróżnia znaczenie wyrazów o podobnym brzmieniu (156)

rozpoznaje zwroty stosowane na co dzień i potrafi się nimi posługiwać (124)

rozumie ogólny sens krótkich opowiadań i baśni przedstawianych także za pomocą obrazów, gestów (74)

rozumie sens prostych dialogów w historyjkach obrazkowych (także w nagraniach audio i wideo) (25)

przegląda wybrane przez nauczyciela strony internetowe (np. stronę swojej szkoły) (13)

dostrzega elementy aktywne na stronie internetowej, nawiguje po stronach w określonym zakresie (46)

odtwarza animacje i prezentacje multimedialne (19)

wpisuje za pomocą klawiatury litery, cyfry i inne znaki, wyrazy i zdania (41)

wykonuje rysunki za pomocą wybranego edytora grafiki, np. z gotowych figur (15)

wie, że praca przy komputerze męczy wzrok, nadweręża kręgosłup, ogranicza kontakty społeczne; wie, jak trzeba korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia (3)

ma świadomość niebezpieczeństw wynikających z anonimowości kontaktów i podawania swojego adresu (11)

stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera, Internetu i multimediów (9)

zna i stosuje następujące rodzaje aktywności muzycznej: śpiewa proste melodie, piosenki z repertuaru dziecięcego; wykonuje śpiewanki i rymowanki; śpiewa w zespole piosenki ze słuchu (nie mniej niż 10 utworów w roku szkolnym); śpiewa z pamięci hymn narodowy; odtwarza proste rytmy głosem; odtwarza i gra na instrumentach perkusyjnych proste rytmy i wzory rytmiczne; odtwarza i gra na instrumentach melodycznych proste melodie i akompaniamenty; realizuje sylabami rytmicznymi, gestem oraz ruchem proste rytmy i wzory rytmiczne; reaguje ruchem na puls rytmiczny i jego zmiany, zmiany tempa, metrum i dynamiki (maszeruje, biega, podskakuje); realizuje proste schematy rytmiczne (tataizacją, ruchem całego ciała); wyraża ruchem nastrój i charakter muzyki; tańczy podstawowe kroki i figury krakowiaka, polki oraz innego, prostego tańca ludowego (36)

rozróżnia podstawowe elementy muzyki (melodia, rytm, wysokość dźwięku, akompaniament, tempo, dynamika) i znaki notacji muzycznej (wyraża ruchowo czas trwania wartości rytmicznych, nut i pauz) (8)

świadomie i aktywnie słucha muzyki (wyraża swe doznania werbalnie i niewerbalnie) oraz określa jej cechy: rozróżnia i wyraża środkami pozamuzycznymi charakter emocjonalny muzyki, rozpoznaje utwory wykonane: solo i zespołowo, na chór i orkiestrę; orientuje się w rodzajach głosów ludzkich (sopran, bas) oraz w instrumentach muzycznych (fortepian, gitara, skrzypce, trąbka, flet, perkusja); rozpoznaje podstawowe formy muzyczne – AB, ABA (wskazuje ruchem lub gestem ich kolejne części) (5)

wie, że muzykę można zapisać i odczytać (9)

tworzy proste ilustracje dźwiękowe do tekstów i obrazów oraz improwizacje ruchowe do muzyki (10)

improwizuje głosem i na instrumentach według ustalonych zasad (3)

wykonuje proste utwory, interpretuje je zgodnie z ich rodzajem i funkcją (6)

określa swoją przynależność kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami i z tradycją w środowisku rodzinnym, szkolnym i lokalnym; uczestniczy w życiu kulturalnym tych środowisk, wie o istnieniu placówek kultury działających na ich rzecz (17)

korzysta z przekazów medialnych; stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora) (23)

ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne) inspirowane wyobraźnią, baśnią, opowiadaniem, muzyką, korzysta z narzędzi multimedialnych (21)

podejmuje działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu plastycznego jak: kształt, barwa, faktura w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne) (113)

realizuje proste projekty w zakresie form użytkowych, w tym służące kształtowaniu własnego wizerunku i otoczenia oraz upowszechnianiu kultury w środowisku szkolnym (stosując określone narzędzia i wytwory przekazów medialnych) (30)

rozróżnia takie dziedziny działalności twórczej człowieka jak: architektura, sztuki plastyczne oraz inne określone dyscypliny sztuki (fotografika, film) i przekazy medialne (telewizja, Internet), a także rzemiosło artystyczne i sztukę ludową (19)

rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury; opisuje ich cechy charakterystyczne (posługując się elementarnymi terminami właściwymi dla tych dziedzin działalności twórczej) (22)

uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji (295)

rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji; odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne, zna wszystkie litery alfabetu; czyta i rozumie teksty przeznaczone dla dzieci i wyciąga z nich wnioski (354)

wyszukuje w tekście potrzebne informacje i w miarę możliwości korzysta ze słowników i encyklopedii przeznaczonych dla dzieci (142)

zna formy użytkowe: życzenia, zaproszenie, zawiadomienie, list, notatka do kroniki; potrafi z nich korzystać (22)

przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi (90)

w tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów (48)

czyta teksty i recytuje wiersze, z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji (42)

ma potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką dla dzieci, czyta wybrane przez siebie i wskazane przez nauczyciela książki, wypowiada się na ich temat (41)

w formie ustnej i pisemnej: kilkuzdaniową wypowiedź, krótkie opowiadanie, krótki opis, list prywatny, życzenia, zaproszenie (189)

dobiera właściwe formy komunikowania się w różnych sytuacjach społecznych (62)

uczestniczy w rozmowach, także inspirowanych literaturą: zadaje pytania, udziela odpowiedzi, prezentuje własne zdanie i formułuje wnioski; poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych (203)

dba o kulturę wypowiadania się; poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, stosuje pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym, pytającym i rozkazującym; stosuje formuły grzecznościowe (48)

rozumie pojęcia: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie; dostrzega różnicę między literą i głoską; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela wyrazy w zdaniu, zdania w tekście (73)

pisze czytelnie i estetycznie (przestrzega zasad kaligrafii), dba o poprawność gramatyczną, ortograficzną oraz interpunkcyjną (118)

przepisuje teksty, pisze z pamięci i ze słuchu (40)

uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego (52)

rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence (32)

wpływ światła słonecznego na cykliczność życia na Ziemi (23)

znaczenie powietrza i wody dla życia człowieka, roślin i zwierząt (38)

znaczenie wybranych skał i minerałów dla człowieka (np. węgla i gliny) (18)

orientuje się w sposobach wytwarzania przedmiotów codziennego użytku („jak to zrobiono?”): mebli, samochodów, sprzętu gospodarstwa domowego (17)

rozpoznaje rodzaje maszyn i urządzeń: transportowych (samochody, statki, samoloty), wytwórczych (narzędzia, przyrządy), informatycznych (komputer, laptop, telefon komórkowy); orientuje się w rodzajach budowli (budynki mieszkalne, biurowe, przemysłowe, mosty, tunele, wieże) i urządzeń elektrycznych (latarka, prądnica rowerowa) (63)

określa wartość urządzeń technicznych z punktu widzenia cech użytkowych (łatwa lub trudna obsługa), ekonomicznych (tanie lub drogie w zakupie i użytkowaniu), estetycznych (np. ładne lub brzydkie) (18)

przedstawia pomysły rozwiązań technicznych: planuje kolejne czynności, dobiera odpowiednie materiały (papier, drewno, metal, tworzywo sztuczne, materiały włókiennicze) oraz narzędzia (33)

rozumie potrzebę organizowania działania technicznego: pracy indywidualnej i zespołowej (24)

posiada umiejętności: odmierzania potrzebnej ilości materiału; cięcia papieru, tektury itp.; montażu modeli papierowych i z tworzyw sztucznych, korzystając z prostych instrukcji i schematów rysunkowych, np. buduje latawce, makiety domów, mostów, modele samochodów, samolotów i statków; w miarę możliwości, montażu obwodów elektrycznych, szeregowych i równoległych z wykorzystaniem gotowych zestawów (82)

utrzymuje ład i porządek wokół siebie, w miejscu pracy; sprząta po sobie i pomaga innym w utrzymaniu porządku (25)

właściwie używa narzędzi i urządzeń technicznych (23)

wie, jak należy bezpiecznie poruszać się po drogach (w tym na rowerze) i korzystać ze środków komunikacji; wie, jak trzeba zachować się w sytuacji wypadku (15)

realizuje marszobieg trwający co najmniej 15 minut (7)

umie wykonać próbę siły mięśni brzucha oraz próbę gibkości dolnego odcinka kręgosłupa (7)

potrafi pokonywać przeszkody naturalne i sztuczne (2)

przyjmuje pozycje wyjściowe i ustawienia do ćwiczeń oraz wykonuje przewrót w przód (9)

skacze przez skakankę, wykonuje przeskoki jednonóż i obunóż nad niskimi przeszkodami (9)

wykonuje ćwiczenia równoważne bez przyboru, z przyborem i na przyrządzie (6)

posługuje się piłką: rzuca, chwyta, kozłuje, odbija i prowadzi ją (10)

jeździ np. na rowerze, wrotkach; przestrzega zasad poruszania się po drogach (6)

bierze udział w zabawach, minigrach i grach terenowych, zawodach sportowych, respektując reguły i podporządkowując się decyzjom sędziego (16)

wie, jak należy zachować się w sytuacjach zwycięstwa i radzi sobie z porażkami w miarę swoich możliwości (10)

dba o higienę osobistą i czystość odzieży (6)

wie, jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odżywianie się oraz aktywność fizyczna (52)

wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych niezgodnie z przeznaczeniem (5)

dba o prawidłową postawę, np. siedząc w ławce, przy stole (5)

przestrzega zasad bezpiecznego zachowania się w trakcie zajęć ruchowych; posługuje się przyborami sportowymi zgodnie z ich przeznaczeniem, (18)

potrafi wybrać bezpieczne miejsce do zabaw i gier ruchowych; wie, do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia (19)

Uczeń przedstawia cechy, jakimi charakteryzuje się osoba przedsiębiorcza (15)

Uczeń rozpoznaje zachowania asertywne, uległe i agresywne; odnosi je do cech osoby przedsiębiorczej (14)

Uczeń rozpoznaje mocne i słabe strony własnej osobowości; odnosi je do cech osoby przedsiębiorczej (18)

Uczeń charakteryzuje swoje role społeczne i typowe dla nich zachowania (8)

Uczeń zna korzyści wynikające z planowania własnych działań i inwestowania w siebie (5)

Uczeń analizuje przebieg kariery zawodowej osoby, która zgodnie z zasadami etyki odniosła sukces w życiu zawodowym (2)

Uczeń podejmuje racjonalne decyzje, opierając się na posiadanych informacjach, i ocenia skutki własnych działań (4)

Uczeń stosuje różne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji własnego stanowiska (13)

Uczeń przedstawia drogę, jaką dochodzi się własnych praw w roli członka zespołu, pracownika, konsumenta (3)

Uczeń zna prawa konsumenta oraz wymienia instytucje stojące na ich straży; przedstawia zasady składania reklamacji w przypadku niezgodności towaru z umową (1)

Uczeń odczytuje informacje zawarte w reklamach, odróżniając je od elementów perswazyjnych; wskazuje pozytywne i negatywne przykłady wpływu reklamy na konsumentów (2)

Uczeń charakteryzuje społeczne i ekonomiczne cele gospodarowania, odwołując się do przykładów z różnych dziedzin (6)

Uczeń rozróżnia czynniki wytwórcze (praca, przedsiębiorczość, kapitał, ziemia i informacja) i wyjaśnia ich znaczenie w różnych dziedzinach gospodarki (6)

Uczeń wymienia podstawowe cechy, funkcje i rodzaje rynków (21)

Uczeń wyjaśnia okrężny obieg pieniądza w gospodarce rynkowej (4)

Uczeń omawia transformację gospodarki Polski po 1989 r. (8)

Uczeń charakteryzuje czynniki wpływające na popyt i podaż (22)

Uczeń wyznacza punkt równowagi rynkowej na prostych przykładach (7)

Uczeń rozróżnia formy i funkcje pieniądza (12)

Uczeń wyjaśnia rolę, jaką w gospodarce pełnią instytucje rynkowe: bank centralny, banki komercyjne, giełda papierów wartościowych, fundusze inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne (9)

Uczeń oblicza procent od kredytu i lokaty bankowej, ocenia możliwość spłaty zaciągniętego kredytu przy określonym dochodzie (4)

Uczeń wyjaśnia mechanizm funkcjonowania giełdy papierów wartościowych na przykładzie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie (3)

Uczeń wskazuje różnicę między różnymi rodzajami papierów wartościowych (2)

Uczeń wymienia podstawowe wskaźniki giełdowe i wyjaśnia ich wagę w podejmowaniu decyzji dotyczących inwestowania na giełdzie (2)

Uczeń rozróżnia formy inwestowania kapitału i dostrzega zróżnicowanie stopnia ryzyka w zależności od rodzaju inwestycji oraz okresu inwestowania (2)

Uczeń oblicza przewidywany zysk z przykładowej inwestycji kapitałowej w krótkim i długim okresie (2)

Uczeń charakteryzuje system emerytalny w Polsce i wskazuje związek pomiędzy swoją przyszłą aktywnością zawodową, a wysokością emerytury (5)

Uczeń analizuje oferty banków, funduszy inwestycyjnych, firm ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych (5)

Uczeń wymienia i charakteryzuje ekonomiczne funkcje państwa (7)

Uczeń opisuje podstawowe mierniki wzrostu gospodarczego (11)

Uczeń przedstawia przyczyny i narzędzia oddziaływania państwa na gospodarkę (12)

Uczeń wymienia źródła dochodów i rodzaje wydatków państwa (18)

Uczeń wyjaśnia wpływ deficytu budżetowego i długu publicznego na gospodarkę (7)

Uczeń charakteryzuje narzędzia polityki pieniężnej (17)

Uczeń identyfikuje rodzaje inflacji w zależności od przyczyn jej powstania oraz stopy inflacji (6)

Uczeń wyjaśnia wpływ kursu waluty na gospodarkę i handel zagraniczny (3)

Uczeń charakteryzuje zjawiska recesji i dobrej koniunktury w gospodarce (3)

Uczeń wyszukuje informacje o aktualnych tendencjach i zmianach w gospodarce świata i Polski (20)

Uczeń wskazuje największe centra finansowe i gospodarcze na świecie (6)

Uczeń ocenia wpływ globalizacji na gospodarkę świata i Polski oraz podaje przykłady oddziaływania globalizacji na poziom życia i model konsumpcji (31)

Uczeń charakteryzuje otoczenie, w którym działa przedsiębiorstwo (13)

Uczeń omawia cele działania przedsiębiorstwa oraz sposoby ich realizacji (18)

Uczeń sporządza projekt własnego przedsiębiorstwa oparty na biznesplanie (6)

Uczeń rozróżnia podstawowe formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstwa (25)

Uczeń opisuje procedury i wymagania związane z zakładaniem przedsiębiorstwa (28)

Uczeń omawia zasady pracy zespołowej i wyjaśnia, na czym polegają role lidera i wykonawcy; omawia cechy dobrego kierownika zespołu (10)

Uczeń identyfikuje i analizuje konflikty w zespole i proponuje metody ich rozwiązania, szczególnie w drodze negocjacji (11)

Uczeń omawia etapy realizacji projektu oraz planuje działania zmierzające do jego realizacji (3)

Uczeń charakteryzuje zachowania etyczne i nieetyczne w biznesie krajowym i międzynarodowym (7)

Uczeń charakteryzuje czynniki wpływające na sukces i niepowodzenie przedsiębiorstwa (15)

Uczeń omawia mierniki i skutki bezrobocia dla gospodarki oraz sposoby walki z bezrobociem (13)

Uczeń wyjaśnia motywy aktywności zawodowej człowieka (8)

Uczeń analizuje własne możliwości znalezienia pracy na rynku lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim (5)

Uczeń wyszukuje oferty pracy, uwzględniając własne możliwości i predyspozycje (4)

Uczeń rozróżnia sposoby zatrudnienia pracownika i interpretuje podstawowe przepisy Kodeksu pracy, w tym obowiązki i uprawnienia pracownika i pracodawcy (7)

Uczeń sporządza dokumenty aplikacyjne dotyczące konkretnej oferty pracy (8)

Uczeń przygotowuje się do rozmowy kwalifikacyjnej i uczestniczy w niej w warunkach symulowanych (8)

Uczeń charakteryzuje różne formy wynagrodzeń i oblicza swoje wynagrodzenie brutto i netto; wypełnia deklarację podatkową PIT, opierając się na przykładowych danych (5)

Uczeń rozróżnia zachowania etyczne i nieetyczne w roli pracodawcy i pracownika; wyjaśnia zjawisko mobbingu w miejscu pracy oraz przedstawia sposoby przeciwdziałania (9)

Uczeń zna utwory literackie i inne teksty kultury ważne dla poczucia tożsamości narodowej lub etnicznej i przynależności do wspólnoty europejskiej oraz światowej (1)

Uczeń dostrzega różne wzorce postaw społecznych, narodowych, obywatelskich, obyczajowych, kulturowych, moralnych, religijnych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość (1)

Uczeń zna podstawowe fakty z życia mniejszości narodowej lub etnicznej oraz operuje słownictwem związanym z życiem mniejszości narodowej lub etnicznej w Polsce (1)

Uczeń rozpoznaje najważniejsze (podstawowe) tematy, motywy, toposy charakterystyczne dla literatury narodowej (1)

Uczeń czerpie dodatkowe informacje z przypisu (1)

Uczeń potrafi w bibliotece wyszukać potrzebne informacje, zna zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (1)

Uczeń zna pojęcia stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy oraz stylizację językową (1)

Uczeń rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym (1)

Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (np. aprobatę, dezaprobatę, negację, ironię, prowokację) (1)

Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji (1)

Uczeń rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski (1)

Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz potrafi zacytować odpowiednie fragmenty tekstu (1)

Uczeń hierarchizuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie (1)

Uczeń samodzielnie dociera do informacji – w książkach, prasie, mediach elektronicznych (1)

Uczeń odróżnia informacje o faktach od opinii (1)

Uczeń rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem (1)

Uczeń dostrzega zróżnicowanie słownictwa – rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe, terminy naukowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy; dostrzega negatywne konsekwencje używania wulgaryzmów); r (1)

Uczeń rozpoznaje cechy kultury i języka regionu (dialektyzmy) (1)

Uczeń korzysta ze słowników zarówno w formie książkowej, jak i elektronicznej (1)

Uczeń rozpoznaje w zdaniach i w równoważnikach zdań różne części zdania (1)

Uczeń rozróżnia rodzaje wypowiedzeń złożonych podrzędnie i współrzędnie (1)

Uczeń odbiera komunikat przekazany za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w obrazie (1)

Uczeń operuje słownictwem z kręgów tematycznych: życie codzienne, rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka; społeczeństwo i kultura (1)

Uczeń poprawnie akcentuje wyrazy oraz poprawnie intonuje zdania (1)

Uczeń stosuje zasady etyki mowy: zna konsekwencje stosowania form charakterystycznych dla środków elektronicznych (takich jak SMS, e-mail, czat) – np. możliwych nieporozumień wynikających ze skrótowości i lakoniczności wypowiedzi, możliwego oszukiwania i (1)

Uczeń stosuje zasady etykiety językowej: wie, w jaki sposób zwracać się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji, jaka łączy go z osobą, do której mówi (dorosły, obcy, bliski, rówieśnik), zna formuły grzecznościowe, zna konwencje językowe zależne od (1)

Uczeń tworzy wypowiedzi pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literac (1)

Uczeń tworzy plan własnej wypowiedzi (1)

Uczeń stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunków wymienionych w pkt. 5, tworzy spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat (1)

Uczeń streszcza linearnie wypowiedź narracyjną (przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście) (1)

Uczeń dokonuje starannej redakcji tekstu, wykazując się znajomością podstawowych zasad edytorskich, w tym poprawia ewentualne błędy językowe, ortograficzne i interpunkcyjne – umie formatować tekst, dobierać rodzaj czcionki według rozmiaru i kształtu, stos (1)

Uczeń sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą języka narodowego lub etnicznego (1)

Uczeń stosuje związki frazeologiczne ze zrozumieniem ich znaczeń (1)

Uczeń tworząc tekst własny, wykorzystuje elementarną wiedzę z zakresu słowotwórstwa (rozpoznaje temat słowotwórczy i formant w wyrazach pochodnych i dostrzega funkcje formantów w kształtowaniu znaczenia wyrazów pochodnych) (1)

Uczeń stosuje poprawnie różne rodzaje wypowiedzeń we własnych tekstach; dostosowuje szyk wyrazów i wypowiedzeń składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom (1)

Uczeń wykorzystuje wiedzę o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych (1)

Uczeń przekształca części zdania pojedynczego w zdania podrzędne i odwrotnie, przekształca konstrukcje strony czynnej w konstrukcje strony biernej i odwrotnie, zamienia formy osobowe czasownika na imiesłowy i odwrotnie – ze świadomością ich funkcji w zdan (1)

Uczeń wprowadza partykuły do wypowiedzi, aby modyfikować znaczenia jej składników (1)

Uczeń świadomie wykorzystuje wykrzyknik jako część mowy w celu wyrażenia emocji (1)

Uczeń stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników, czasowników, przymiotników, liczebników i zaimków; stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych (zgody i rządu) (1)

Uczeń świadomie, odpowiedzialnie, selektywnie korzysta (jako odbiorca i nadawca) z elektronicznych środków przekazywania informacji (1)

Uczeń interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (w całości lub w części) (1)

Uczeń rozpoznaje i charakteryzuje rodzaje literackie oraz przypisuje do nich konkretne utwory (1)

Uczeń wskazuje różnice między dramatem i teatrem (1)

Uczeń wskazuje elementy dramatu, takie jak: akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog (1)

Uczeń rozpoznaje gatunki literackie, np.: przypowieść, pamiętnik, dziennik, komedia, dramat jako gatunek, tragedia, ballada, nowela, hymn oraz inne gatunki charakterystyczne dla kultury danej mniejszości narodowej lub etnicznej (1)

Uczeń rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieści lub opowiadania obyczajowe, przygodowe, utwory fantasy (1)

Uczeń rozpoznaje gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne: artykuł, wywiad, reportaż, felieton (1)

Uczeń określa problematykę utworu (1)

Uczeń charakteryzuje w utworze podmiot liryczny lub narratora (1)

Uczeń rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową oraz potrafi zinterpretować jej funkcję w utworze (1)

Uczeń rozpoznaje różne sposoby pokazywania świata przedstawionego: realizm, fantastyka, groteska (1)

Uczeń rozpoznaje w utworze literackim: symbol, alegorię, apostrofę, ironię, puentę i wykorzystuje je w interpretacji (1)

Uczeń wskazuje funkcję środków stylistycznych z poziomu leksykalnego (np. neologizmu, archaizmu, zdrobnienia, zgrubienia, eufemizmu, metafory), składniowego (np. powtórzenia, pytania retorycznego, różnego typu zdań i równoważników), fonetycznego (np. rymu (1)

Uczeń opisuje własne odczucia, które budzi dzieło (1)

Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i przekonująco ją uzasadnia (1)

Uczeń uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny (1)

Uczeń rozróżnia specyfikę takich rodzajów sztuki, jak: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne (1)

Uczeń ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości, np. patriotyzm -nacjonalizm-szowinizm, tolerancja-nietolerancja, piękno-brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach (1)

Uczeń omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych sztuk podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, religijność, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność (1)

Uczeń odczytuje i zapisuje liczby naturalne wielocyfrowe (8)

Uczeń interpretuje liczby naturalne na osi liczbowej (6)

Uczeń porównuje liczby naturalne (7)

Uczeń zaokrągla liczby naturalne (8)

Uczeń liczby w zakresie do 30 zapisane w systemie rzymskim przedstawia w systemie dziesiątkowym, a zapisane w systemie dziesiątkowym przedstawia w systemie rzymskim (10)

Uczeń dodaje i odejmuje w pamięci liczby naturalne dwucyfrowe, liczby wielocyfrowe w przypadkach, takich jak np. 230 + 80 lub 4600 – 1200; liczbę jednocyfrową dodaje do dowolnej liczby naturalnej i odejmuje od dowolnej liczby naturalnej (19)

Uczeń dodaje i odejmuje liczby naturalne wielocyfrowe pisemnie, a także za pomocą kalkulatora (23)

Uczeń mnoży i dzieli liczbę naturalną przez liczbę naturalną jednocyfrową, dwucyfrową lub trzycyfrową pisemnie, w pamięci (w najprostszych przykładach) i za pomocą kalkulatora (w trudniejszych przykładach) (40)

Uczeń wykonuje dzielenie z resztą liczb naturalnych (12)

Uczeń stosuje wygodne dla niego sposoby ułatwiające obliczenia, w tym przemienność i łączność dodawania i mnożenia (34)

Uczeń porównuje różnicowo i ilorazowo liczby naturalne (18)

Uczeń rozpoznaje liczby naturalne podzielne przez 2, 3, 5, 9, 10, 100 (24)

Uczeń rozpoznaje liczbę złożoną, gdy jest ona jednocyfrowa lub dwucyfrowa, a także, gdy na istnienie dzielnika wskazuje poznana cecha podzielności (19)

Uczeń rozkłada liczby dwucyfrowe na czynniki pierwsze (16)

Uczeń oblicza kwadraty i sześciany liczb naturalnych (8)

Uczeń stosuje reguły dotyczące kolejności wykonywania działań (21)

Uczeń szacuje wyniki działań (6)

Uczeń podaje praktyczne przykłady stosowania liczb ujemnych (5)

Uczeń interpretuje liczby całkowite na osi liczbowej (4)

Uczeń oblicza wartość bezwzględną (4)

Uczeń porównuje liczby całkowite (25)

Uczeń wykonuje proste rachunki pamięciowe na liczbach całkowitych (32)

Uczeń opisuje część danej całości za pomocą ułamka (8)

Uczeń przedstawia ułamek jako iloraz liczb naturalnych, a iloraz liczb naturalnych jako ułamek (7)

Uczeń skraca i rozszerza ułamki zwykłe (12)

Uczeń sprowadza ułamki zwykłe do wspólnego mianownika (9)

Uczeń przedstawia ułamki niewłaściwe w postaci liczby mieszanej i odwrotnie (13)

Uczeń zapisuje wyrażenia dwumianowane w postaci ułamka dziesiętnego i odwrotnie (10)

Uczeń zaznacza ułamki zwykłe i dziesiętne na osi liczbowej oraz odczytuje ułamki zwykłe i dziesiętne zaznaczone na osi liczbowej (4)

Uczeń zapisuje ułamek dziesiętny skończony w postaci ułamka zwykłego (3)

Uczeń zamienia ułamki zwykłe o mianownikach będących dzielnikami liczb 10, 100, 1000 itd. na ułamki dziesiętne skończone dowolną metodą (przez rozszerzanie ułamków zwykłych, dzielenie licznika przez mianownik w pamięci, pisemnie lub za pomocą kalkulatora) (3)

Uczeń zapisuje ułamki zwykłe o mianownikach innych niż wymienione w pkt 9 w postaci rozwinięcia dziesiętnego nieskończonego (z użyciem trzech kropek po ostatniej cyfrze), dzieląc licznik przez mianownik w pamięci, pisemnie lub za pomocą kalkulatora (3)

Uczeń zaokrągla ułamki dziesiętne (4)

Uczeń porównuje ułamki (zwykłe i dziesiętne) (5)

Uczeń dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli ułamki zwykłe o mianownikach jedno lub dwucyfrowych, a także liczby mieszane (36)

Uczeń dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli ułamki dziesiętne w pamięci (w najprostszych przykładach), pisemnie i za pomocą kalkulatora (w trudniejszych przykładach) (30)

Uczeń wykonuje nieskomplikowane rachunki, w których występują jednocześnie ułamki zwykłe i dziesiętne (14)

Uczeń porównuje różnicowo ułamki (9)

Uczeń oblicza ułamek danej liczby naturalnej (11)

Uczeń oblicza kwadraty i sześciany ułamków zwykłych i dziesiętnych oraz liczb mieszanych (4)

Uczeń oblicza wartości prostych wyrażeń arytmetycznych, stosując reguły dotyczące kolejności wykonywania działań (4)

Uczeń wykonuje działania na ułamkach dziesiętnych, używając własnych, poprawnych strategii lub z pomocą kalkulatora (23)

Uczeń szacuje wyniki działań (1)

Uczeń korzysta z nieskomplikowanych wzorów, w których występują oznaczenia literowe, zamienia wzór na formę słowną (82)

Uczeń stosuje oznaczenia literowe nieznanych wielkości liczbowych i zapisuje proste wyrażenie algebraiczne na podstawie informacji osadzonych w kontekście praktycznym (81)

Uczeń rozwiązuje równania pierwszego stopnia z jedną niewiadomą występującą po jednej stronie równania (poprzez zgadywanie, dopełnianie lub wykonanie działania odwrotnego) (82)

Uczeń rozpoznaje i nazywa figury: punkt, prosta, półprosta, odcinek (33)

Uczeń rozpoznaje odcinki i proste prostopadłe i równoległe (31)

Uczeń rysuje pary odcinków prostopadłych i równoległych (22)

Uczeń mierzy długość odcinka z dokładnością do 1 milimetra (14)

Uczeń wie, że aby znaleźć odległość punktu od prostej, należy znaleźć długość odpowiedniego odcinka prostopadłego (30)

Uczeń wskazuje w kątach ramiona i wierzchołek (71)

Uczeń mierzy kąty mniejsze od 180 stopni z dokładnością do 1 stopnia (65)

Uczeń rysuje kąt o mierze mniejszej niż 180 stopni (59)

Uczeń rozpoznaje kąt prosty, ostry i rozwarty (75)

Uczeń porównuje kąty (72)

Uczeń rozpoznaje kąty wierzchołkowe i kąty przyległe oraz korzysta z ich własności (52)

Uczeń rozpoznaje i nazywa trójkąty ostrokątne, prostokątne i rozwartokątne, równoboczne i równoramienne (87)

Uczeń konstruuje trójkąt o trzech danych bokach; ustala możliwość zbudowania trójkąta (na podstawie nierówności trójkąta) (55)

Uczeń stosuje twierdzenie o sumie kątów trójkąta (55)

Uczeń rozpoznaje i nazywa kwadrat, prostokąt, romb, równoległobok, trapez (104)

Uczeń zna najważniejsze własności kwadratu, prostokąta, rombu, równoległoboku, trapezu (102)

Uczeń wskazuje na rysunku, a także rysuje cięciwę, średnicę, promień koła i okręgu (28)

Uczeń rozpoznaje graniastosłupy proste, ostrosłupy, walce, stożki i kule w sytuacjach praktycznych i wskazuje te bryły wśród innych modeli brył (46)

Uczeń wskazuje wśród graniastosłupów prostopadłościany i sześciany i uzasadnia swój wybór (47)

Uczeń rozpoznaje siatki graniastosłupów prostych i ostrosłupów (31)

Uczeń rysuje siatki prostopadłościanów (23)

Uczeń oblicza obwód wielokąta o danych długościach boków (60)

Uczeń oblicza pola: kwadratu, prostokąta, rombu, równoległoboku, trójkąta, trapezu przedstawionych na rysunku (w tym na własnym rysunku pomocniczym) oraz w sytuacjach praktycznych (93)

Uczeń stosuje jednostki pola: m², cm², km², mm², dm², ar, hektar (bez zamiany jednostek w trakcie obliczeń) (61)

Uczeń oblicza objętość i pole powierzchni prostopadłościanu przy danych długościach krawędzi (31)

Uczeń stosuje jednostki objętości i pojemności: litr, mililitr, dm³, m³, cm³, mm³ (9)

Uczeń oblicza miary kątów, stosując przy tym poznane własności kątów i wielokątów (9)

Uczeń interpretuje 100% danej wielkości jako całość, 50% – jako połowę, 25% - jako jedną czwartą, 10% – jako jedną dziesiątą, a 1% – jako setną część danej wielkości liczbowej (15)

Uczeń w przypadkach osadzonych w kontekście praktycznym oblicza procent danej wielkości w stopniu trudności typu 50%, 10%, 20% (16)

Uczeń wykonuje proste obliczenia zegarowe na godzinach, minutach i sekundach (7)

Uczeń wykonuje proste obliczenia kalendarzowe na dniach, tygodniach, miesiącach, latach (2)

Uczeń odczytuje temperaturę (dodatnią i ujemną) (1)

Uczeń zamienia i prawidłowo stosuje jednostki długości: metr, centymetr, decymetr, milimetr, kilometr (52)

Uczeń zamienia i prawidłowo stosuje jednostki masy: gram, kilogram, dekagram, tona (7)

Uczeń oblicza rzeczywistą długość odcinka, gdy dana jest jego długość w skali, oraz długość odcinka w skali, gdy dana jest jego rzeczywista długość (16)

Uczeń w sytuacji praktycznej oblicza: drogę przy danej prędkości i danym czasie, prędkość przy danej drodze i danym czasie, czas przy danej drodze i danej prędkości; stosuje jednostki prędkości: km/h, m/s (4)

Uczeń gromadzi i porządkuje dane (1)

Uczeń odczytuje i interpretuje dane przedstawione w tekstach, tabelach, diagramach i na wykresach (3)

Uczeń czyta ze zrozumieniem prosty tekst zawierający informacje liczbowe (20)

Uczeń wykonuje wstępne czynności ułatwiające rozwiązanie zadania, w tym rysunek pomocniczy lub wygodne dla niego zapisanie informacji i danych z treści zadania (20)

Uczeń dostrzega zależności między podanymi informacjami (20)

Uczeń dzieli rozwiązanie zadania na etapy, stosując własne, poprawne, wygodne dla niego strategie rozwiązania (18)

Uczeń do rozwiązywania zadań osadzonych w kontekście praktycznym stosuje poznaną wiedzę z zakresu arytmetyki i geometrii oraz nabyte umiejętności rachunkowe, a także własne poprawne metody (22)

Uczeń weryfikuje wynik zadania tekstowego, oceniając sensowność rozwiązania (14)

Uczeń doskonali ciche i głośne czytanie (85)

Uczeń doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji (21)

Uczeń korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje (141)

Uczeń zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line) (47)

Uczeń korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego, także specjalnych, oraz słownika terminów literackich (141)

Uczeń zwraca uwagę na typy definicji słownikowych, określa ich swoistość (136)

Uczeń rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji (93)

Uczeń poznaje życie kulturalne swojego regionu (6)

Uczeń rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań (133)

Uczeń rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji (155)

Uczeń rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji (155)

Uczeń uczestniczy w życiu kulturalnym w swoim regionie (277)

Uczeń uczestniczy w projektach edukacyjnych (np. tworzy różnorodne prezentacje, projekty wystaw, realizuje krótkie filmy z wykorzystaniem technologii multimedialnych) (174)

Uczeń pogłębia swoją wiedzę przedmiotową i uczestniczy w wykładach publicznych, konkursach itp. (174)

Uczeń rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy (306)

Uczeń rozwija nawyki systematycznego uczenia się (155)

Uczeń rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii (311)

Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa (17)

René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań) (2)

Ignacy Krasicki, wybrane bajki (8)

Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa (4)

Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (fragmenty, w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego) (135)

Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni (1)

Bolesław Prus, Katarynka (5)

Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny (11)

John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem (2)

Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy (11)

Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego (4)

Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie, o Orfeuszu i Eurydyce (217)

Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, o miłosiernym Samarytaninie (169)

Wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie (126)

Wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce (126)

Wybrane wiersze Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego oraz pieśni i piosenki patriotyczne (64)

Aleksander Fredro, Zemsta (14)

Jan Kochanowski, wybór fraszek, pieśni i trenów, w tym tren I, V, VII i VIII (18)

Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec (5)

Ignacy Krasicki, Żona modna (7)

Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część II, wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (całość) (14)

Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę (19)

Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik (15)

Juliusz Słowacki, Balladyna (8)

Stefan Żeromski, Syzyfowe prace (52)

Sławomir Mrożek, Artysta (3)

Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze (fragmenty), Tędy i owędy (wybrany reportaż). Wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca (18)

Uczeń zbiera informacje na temat historii swojej rodziny, gromadzi pamiątki rodzinne i opowiada o nich (1)

Uczeń poznaje historię i tradycje swojej okolicy i ludzi dla niej szczególnie zasłużonych; zna lokalne zabytki i opisuje ich dzieje (131)

Uczeń zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn państwowy), najważniejsze święta narodowe i państwowe, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie (8)

Uczeń zna legendy o początkach państwa polskiego (6)

Uczeń wiąże najważniejsze zabytki i symbole kultury polskiej z właściwymi regionami (10)

Uczeń wyjaśnia, na czym polega praca historyka (8)

Uczeń wskazuje sposoby mierzenia czasu w historii i posługuje się pojęciami chronologicznymi (10)

Uczeń rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych (23)

Uczeń odróżnia historię od dziejów legendarnych (6)

księciu Mieszku i czeskiej Dobrawie – chrzcie Polski (20)

Bolesławie Chrobrym – pierwszym królu – i zjeździe w Gnieźnie (11)

ostatnim z Piastów – Kazimierzu Wielkim (16)

królowej Jadwidze, Władysławie Jagielle, Zawiszy Czarnym, unii polsko- -litewskiej i zwycięstwie grunwaldzkim (17)

bohaterach wojen XVII wieku – przeorze Augustynie Kordeckim, hetmanie Stefanie Czarnieckim i królu Janie III Sobieskim (21)

Tadeuszu Kościuszce i kosynierach spod Racławic (3)

Janie Henryku Dąbrowskim i Józefie Wybickim oraz polskim hymnie (1)

Romualdzie Traugutcie i powstańczym państwie (3)

laureatce Nagrody Nobla – Marii Skłodowskiej-Curie (1)

Józefie Piłsudskim i jego żołnierzach (1)

„Zośce”, „Alku”, „Rudym” i „Szarych Szeregach” (2)

„Solidarności” i jej bohaterach (9)

Piastowie. Plemiona słowiańskie i ich warunki życia na terenie dzisiejszej Polski. Ród Piastów – legendy związane z rodem. (70)

Chrzest Polski. Chrystianizacja i przemiany kulturowe na ziemiach polskich. Misja św. Wojciecha. Nowe słowa i nowe znaczenie starych słów w języku polskim. (82)

Zakony w Polsce. Rozwój piśmiennictwa i rolnictwa (1)

Zamki i rycerze. Znaczenie, uzbrojenie, obyczaje (33)

Złoty wiek kultury polskiej. Osiągnięcia architektury i sztuki – Wawel (6)

Strajk dzieci we Wrześni. Udręki niewoli, germanizacja, rusyfikacja (23)

Uczeń porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i wyjaśnia skutki rewolucji neolitycznej (5)

Uczeń lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje Starożytnego Wschodu (Mezopotamii, Egiptu i Izraela), cywilizacje nad wielkimi rzekami (Indie i Chiny) oraz cywilizacje starożytnej Grecji i Rzymu (2)

Uczeń charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie, Grecji i Rzymie, religię starożytnego Izraela; wyjaśnia różnicę między politeizmem a monoteizmem (5)

Uczeń umiejscawia w czasie i zna różne systemy sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Egipcie, Atenach peryklejskich i Rzymie (11)

Uczeń charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej świata starożytnego w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, prawie, architekturze, sztuce, literaturze (41)

Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny oraz rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa (3)

Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni zasięg ekspansji arabskiej i wyjaśnia wpływ cywilizacji muzułmańskiej na Europę (14)

Uczeń lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie i rozpoznaje osiągnięcia kultury bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka) (3)

Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni nowe państwa w Europie (25)

Uczeń wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI wieku oraz opisuje relacje między władzą cesarską a papieską (11)

Uczeń przedstawia instytucje systemu lennego, wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu (38)

Uczeń opisuje warunki życia średniowiecznego miasta i wsi (32)

Uczeń porównuje kulturę rycerską i kulturę miejską, opisuje charakterystyczne cechy wzoru rycerza średniowiecznego, rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazuje różnice między stylem romańskim a stylem gotyckim (16)

Uczeń wyjaśnia rolę Kościoła (w tym zakonów) w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego (79)

Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów oraz przedstawia jego genezę (76)

Uczeń wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji Polski (43)

Uczeń przedstawia dokonania Bolesława Krzywoustego; opisuje konflikt z Cesarstwem Niemieckim (7)

Uczeń umieszcza w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego (10)

Uczeń opisuje przyczyny oraz wskazuje skutki rozbicia dzielnicowego (10)

Uczeń umieszcza w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko- -krzyżackimi oraz zagrożeniem najazdami tatarskimi w okresie rozbicia dzielnicowego (18)

Uczeń opisuje przemiany społeczne i gospodarcze, z uwzględnieniem ruchu osadniczego (5)

Uczeń analizuje dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej (15)

Uczeń wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Wielkim Księstwem Litewskim (8)

Uczeń charakteryzuje dokonania w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej Jagiellonów w XV wieku (3)

Uczeń porządkuje i umieszcza w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w XIV i XV wieku (8)

Uczeń charakteryzuje rozwój monarchii stanowej i uprawnień stanu szlacheckiego (rozwój przywilejów szlacheckich do konstytucji nihil novi) (1)

Uczeń wyjaśnia przyczyny i ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno- -gospodarcze i kulturowe Europy oraz Nowego Świata (7)

Uczeń umieszcza w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii (4)

Uczeń rozpoznaje charakterystyczne cechy renesansu europejskiego; charakteryzuje największe osiągnięcia Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Kopernika, Galileusza i Jana Gutenberga (8)

Uczeń wymienia przyczyny i następstwa reformacji, opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina oraz przedstawia okoliczności powstania Kościoła anglikańskiego (6)

Uczeń wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego i charakteryzuje reformę Kościoła katolickiego (2)

Uczeń charakteryzuje politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów, ze szczególnym uwzględnieniem powstania Prus Książęcych (3)

Uczeń przedstawia największe osiągnięcia polskiego renesansu i reformacji, uwzględniając twórczość Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego; rozpoznaje obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich (2)

Uczeń przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej między Polską a Litwą (1569) i jej główne postanowienia (2)

Uczeń charakteryzuje stosunki wyznaniowe i narodowościowe w Rzeczypospolitej wyjaśnia główne założenia konfederacji warszawskiej (2)

Uczeń wyjaśnia okoliczności uchwalenia artykułów henrykowskich i przedstawia zasady wolnej elekcji; omawia przebieg i rezultaty pierwszych wolnych elekcji (2)

Uczeń wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Rosją, Szwecją i Turcją (3)

Uczeń wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie (1)

Uczeń omawia przebieg i znaczenie potopu szwedzkiego (9)

Uczeń sytuuje w czasie, lokalizuje i omawia najważniejsze bitwy w XVII wieku (3)

Uczeń dokonuje oceny następstw politycznych, społecznych i gospodarczych wojen w XVII wieku (5)

Uczeń rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie (20)

Uczeń opisuje idee Oświecenia, podaje przykłady ich zastosowania w nauce, literaturze, architekturze i sztuce (1)

Uczeń charakteryzuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii (1)

Uczeń charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego (1)

Uczeń omawia zjawiska świadczące o postępie gospodarczym, rozwoju kultury i oświaty (1)

Uczeń wymienia instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych, wyjaśnia ich funkcjonowanie; ocenia sposób, w jaki konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy (1)

Uczeń wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej rezultaty (1)

Uczeń analizuje i objaśnia zasady zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela (1)

Uczeń podaje przykłady naprawy państwa za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, w tym osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej (4)

Uczeń sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja, wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja (2)

Uczeń wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i przedstawia jej następstwa (2)

Uczeń rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu (8)

Uczeń sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze (4)

Uczeń przedstawia przyczyny i skutki powstania kościuszkowskiego (3)

Uczeń rozróżnia przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne upadku Rzeczypospolitej (2)

Uczeń opisuje okoliczności utworzenia Legionów Polskich oraz omawia ich historię (1)

Uczeń opisuje powstanie Księstwa Warszawskiego, jego ustrój i terytorium (1)

Uczeń przedstawia stosunek Napoleona do sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona (1)

Uczeń charakteryzuje najważniejsze przejawy rewolucji przemysłowej (wynalazki i ich zastosowania, obszary uprzemysłowienia, zmiany struktur społecznych i warunków życia) (2)

Uczeń charakteryzuje okres konstytucyjny Królestwa Polskiego – ustrój, osiągnięcia w gospodarce, kulturze i edukacji (1)

Uczeń przedstawia przyczyny wybuchu powstania listopadowego, charakter zmagań i następstwa powstania dla Polaków w różnych zaborach (4)

Uczeń omawia położenie Polaków w zaborach pruskim i austriackim, na obszarze ziem zabranych oraz w Rzeczypospolitej Krakowskiej (21)

Uczeń charakteryzuje główne nurty oraz postacie Wielkiej Emigracji i ruch spiskowy w kraju (2)

Uczeń omawia pośrednie i bezpośrednie przyczyny powstania, w tym „rewolucję moralną” 1861–1862 (4)

Uczeń charakteryzuje formy represji popowstaniowych (3)

Uczeń opisuje sytuację polityczną w Europie w II połowie XIX wieku, w tym procesy zjednoczeniowe Włoch i Niemiec (1)

Uczeń wyjaśnia przyczyny, zasięg i następstwa ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX wieku (1)

Uczeń wymienia nowe idee polityczne i zjawiska kulturowe, w tym początki kultury masowej i przemiany obyczajowe (7)

Uczeń wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej – rusyfikacja, germanizacja (Kulturkampf), autonomia galicyjska (1)

Uczeń opisuje postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do zaborców – trójlojalizm, praca organiczna, ruch spółdzielczy (5)

Uczeń omawia najważniejsze konflikty między mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX wieku (24)

Uczeń omawia specyfikę działań wojennych: wojna pozycyjna, manewrowa, działania powietrzne i morskie (34)

Uczeń charakteryzuje postęp techniczny w okresie I wojny światowej (34)

Uczeń ocenia polski wysiłek zbrojny i dyplomatyczny, wymienia prace państwowotwórcze podczas wojny (1)

Uczeń opisuje kulturowe i cywilizacyjne następstwa wojny (7)

Uczeń charakteryzuje postanowienia konferencji paryskiej oraz traktatu w Locarno, ocenia funkcjonowanie Ligi Narodów i ład wersalski (1)

Uczeń charakteryzuje oblicza totalitaryzmu (włoskiego faszyzmu, niemieckiego narodowego socjalizmu, systemu sowieckiego): ideologię i praktykę (5)

Uczeń charakteryzuje położenie międzynarodowe Polski w przededniu wybuchu II wojny światowej (1)

Uczeń charakteryzuje politykę Niemiec na terenach okupowanej Europy; przedstawia zagładę Żydów oraz Romów i eksterminację innych narodów; zna przykłady bohaterstwa Polaków ratujących Żydów z Holokaustu (8)

Uczeń porównuje założenia i metody polityki niemieckiej i sowieckiej w okupowanej Polsce (5)

Uczeń charakteryzuje polityczną i militarną działalność polskiego państwa podziemnego, w tym formy oporu wobec okupantów (2)

Uczeń wyjaśnia przyczyny i opisuje skutki wybuchu powstania warszawskiego oraz ocenia postawę aliantów i Związku Sowieckiego wobec powstania (1)

Uczeń charakteryzuje bezpośrednie skutki II wojny światowej, wyróżniając następstwa polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe, z uwzględnieniem powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych (1)

Uczeń charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1989–1991 (9)

Uczeń przedstawia okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów (rola Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, referendum ludowe, wybory w 1947 r.) (2)

Uczeń przedstawia przemiany ustrojowe, gospodarczo-społeczne i kulturowe w okresie stalinizmu (2)

Uczeń wyjaśnia przyczyny i następstwa strajków sierpniowych w 1980 r. (9)

Uczeń charakteryzuje ruch społeczny „Solidarność” (9)

Uczeń wyjaśnia przyczyny zawarcia porozumienia „okrągłego stołu”, przedstawia jego głównych uczestników i opisuje postanowienia (9)

Uczeń opisuje kluczowe przemiany ustrojowe w latach 1989–1997 (6)

Uczeń charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturowe lat 90 (6)

Uczeń rozpoznaje w swoim otoczeniu popularne gatunki roślin i zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, a także gatunki objęte ochroną (252)

Uczeń rozpoznaje i wyróżnia cechy ekosystemów, takich jak: łąka, jezioro, rzeka, morze, pole, staw, las, las gospodarczy; określa składowe i funkcje ekosystemu na wybranym przykładzie, np. las, warstwy lasu, polany, torfowiska, martwe drzewo w lesie (296)

Uczeń rozpoznaje wybrane zwierzęta i rośliny, których w naturalnych warunkach nie spotyka się w polskim środowisku przyrodniczym (137)

Uczeń prowadzi proste hodowle roślin, przedstawia zasady opieki nad zwierzętami, domowymi, hodowlanymi i innymi (185)

Uczeń planuje, wykonuje proste obserwacje, doświadczenia i eksperymenty dotyczące obiektów i zjawisk przyrodniczych, tworzy notatki z obserwacji, wyjaśnia istotę obserwowanych zjawisk według procesu przyczynowo-skutkowego i czasowego (190)

Uczeń chroni przyrodę, wskazuje wybrane miejsca ochrony przyrody oraz parki narodowe, pomniki przyrody w najbliższym otoczeniu – miejscowości, regionie (149)

Uczeń segreguje odpady i ma świadomość przyczyn i skutków takiego postępowania (149)

Uczeń przedstawia charakterystykę wybranych zajęć i zawodów ludzi znanych z miejsca zamieszkania oraz zawodów użyteczności publicznej: nauczyciel, żołnierz, policjant, strażak, lekarz, pielęgniarz czy leśnik, a ponadto rozumie istotę pracy w służbach mundurowych i medycznych (81)

Uczeń posługuje się numerami telefonów alarmowych, formułuje komunikat – wezwanie o pomoc: Policji, Pogotowia Ratunkowego, Straży Pożarnej (58)

Uczeń posługuje się danymi osobowymi w kontakcie ze służbami mundurowymi i medycznymi, w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia (40)

Uczeń dba o higienę oraz estetykę własną i otoczenia (67)

Uczeń reaguje stosownym zachowaniem w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa, zdrowia jego lub innej osoby (58)

Uczeń wymienia wartości odżywcze produktów żywnościowych; ma świadomość znaczenia odpowiedniej diety dla utrzymania zdrowia, ogranicza spożywanie posiłków o niskich wartościach odżywczych i niezdrowych, zachowuje umiar w spożywaniu produktów słodzonych, zna konsekwencje zjadania ich w nadmiarze (67)

Uczeń przygotowuje posiłki służące utrzymaniu zdrowia (67)

Uczeń ubiera się odpowiednio do stanu pogody, poszukuje informacji na temat pogody, wykorzystując np. internet (187)

Uczeń rozróżnia podstawowe znaki drogowe, stosuje przepisy bezpieczeństwa w ruchu drogowym i miejscach publicznych; przestrzega zasad zachowania się w środkach publicznego transportu zbiorowego (15)

Uczeń stosuje się do zasad bezpieczeństwa w szkole, odnajduje drogę ewakuacyjną, rozpoznaje znaki i symbole informujące o różnych rodzajach niebezpieczeństw oraz zachowuje się zgodnie z informacją w nich zawartą; stosuje zasady bezpiecznej zabawy w różnych warunkach i porach roku (56)

Uczeń ma świadomość istnienia zagrożeń ze środowiska naturalnego, np. nagła zmiana pogody, huragan, ulewne deszcze, burza, susza oraz ich następstwa: powódź, pożar, piorun; określa odpowiednie sposoby zachowania się człowieka w takich sytuacjach (184)

Uczeń wskazuje na mapie fizycznej Polski jej granice, główne miasta, rzeki, nazwy krain geograficznych (50)

Uczeń przedstawia położenie Ziemi w Układzie Słonecznym (23)

Uczeń opisuje modułową budowę komputera, jego podstawowe elementy i ich funkcje, jak również budowę i działanie urządzeń zewnętrznych (173)

Uczeń posługuje się urządzeniami multimedialnymi, na przykład do nagrywania/odtwarzania obrazu i dźwięku (36)

Uczeń stosuje podstawowe usługi systemu operacyjnego i programów narzędziowych do zarządzania zasobami (plikami) i instalowania oprogramowania (69)

Uczeń wyszukuje i uruchamia programy, porządkuje i archiwizuje dane i programy; stosuje profilaktykę antywirusową (30)

Uczeń samodzielnie i bezpiecznie pracuje w sieci lokalnej i globalnej (85)

Uczeń korzysta z pomocy komputerowej oraz z dokumentacji urządzeń komputerowych i oprogramowania (23)

Uczeń przedstawia typowe sposoby reprezentowania i przetwarzania informacji przez człowieka i komputer (11)

Uczeń posługując się odpowiednimi systemami wyszukiwania, znajduje informacje w internetowych zasobach danych, katalogach, bazach danych (38)

Uczeń pobiera informacje i dokumenty z różnych źródeł, w tym internetowych, ocenia pod względem treści i formy ich przydatność do wykorzystania w realizowanych zadaniach i projektach (28)

Uczeń umieszcza informacje w odpowiednich serwisach internetowych (5)

Uczeń zakłada konto pocztowe w portalu internetowym i konfiguruje je zgodnie ze swoimi potrzebami (24)

Uczeń bierze udział w dyskusjach na forum (20)

Uczeń komunikuje się za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych z członkami grupy współpracującej nad projektem (24)

Uczeń stosuje zasady n-etykiety w komunikacji w sieci (13)

Uczeń przy użyciu edytora grafiki tworzy kompozycje z figur, fragmentów rysunków i zdjęć, umieszcza napisy na rysunkach, tworzy animacje, przekształca formaty plików graficznych (38)

Uczeń przy użyciu edytora tekstu tworzy kilkunastostronicowe publikacje, z nagłówkiem i stopką, przypisami, grafiką, tabelami itp., formatuje tekst w kolumnach, opracowuje dokumenty tekstowe o różnym przeznaczeniu (107)

Uczeń wykorzystuje arkusz kalkulacyjny do rozwiązywania zadań rachunkowych z programu nauczania gimnazjum (na przykład z matematyki lub fizyki) i z codziennego życia (na przykład planowanie wydatków), posługuje się przy tym adresami bezwzględnymi, względnymi, względnymi i mieszanymi (71)

Uczeń stosuje arkusz kalkulacyjny do gromadzenia danych i przedstawiania ich w postaci graficznej, z wykorzystaniem odpowiednich typów wykresów (55)

Uczeń tworzy prostą bazę danych w postaci jednej tabeli i wykonuje na niej podstawowe operacje bazodanowe (39)

Uczeń tworzy dokumenty zawierające różne obiekty (np.: tekst, grafikę, tabele, wykresy itp.) pobrane z różnych programów i źródeł (12)

Uczeń tworzy i przedstawia prezentację z wykorzystaniem różnych elementów multimedialnych, graficznych, tekstowych, filmowych i dźwiękowych własnych lub pobranych z innych źródeł (24)

Uczeń tworzy prostą stronę internetową zawierającą: tekst, grafikę, elementy aktywne, linki, korzystając ewentualnie z odpowiedniego edytora stron, wyjaśnia znaczenie podstawowych poleceń języka HTML (91)

Uczeń wyjaśnia pojęcie algorytmu, podaje odpowiednie przykłady algorytmów rozwiązywania różnych problemów (50)

Uczeń formułuje ścisły opis prostej sytuacji problemowej, analizuje ją i przedstawia rozwiązanie w postaci algorytmicznej (42)

Uczeń stosuje arkusz kalkulacyjny do rozwiązywania prostych problemów algorytmicznych (4)

Uczeń opisuje sposób znajdowania wybranego elementu w zbiorze nieuporządkowanym i uporządkowanym, opisuje algorytm porządkowania zbioru elementów (10)

Uczeń wykonuje wybrane algorytmy za pomocą komputera (27)

Uczeń wykorzystuje programy komputerowe, w tym edukacyjne, wspomagające i wzbogacające naukę różnych przedmiotów (36)

Uczeń wykorzystuje programy komputerowe, np. arkusz kalkulacyjny, do analizy wyników eksperymentów, programy specjalnego przeznaczenia, programy edukacyjne (33)

Uczeń posługuje się programami komputerowymi, służącymi do tworzenia modeli zjawisk i ich symulacji, takich jak zjawiska: fizyczne, chemiczne, biologiczne, korzysta z internetowych map (8)

Uczeń przygotowuje za pomocą odpowiednich programów zestawienia danych i sprawozdania na lekcje z różnych przedmiotów (6)

Uczeń opisuje wybrane zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej, z uwzględnieniem swoich zainteresowań, oraz ich wpływ na osobisty rozwój, rynek pracy i rozwój ekonomiczny (20)

Uczeń opisuje korzyści i niebezpieczeństwa wynikające z rozwoju informatyki i powszechnego dostępu do informacji, wyjaśnia zagrożenia związane z uzależnieniem się od komputera (16)

Uczeń wymienia zagadnienia etyczne i prawne, związane z ochroną własności intelektualnej i ochroną danych oraz przejawy przestępczości komputerowej (16)

Uczeń konstruuje krótkie wypowiedzi na tematy związane z życiem codziennym Kaszub (1)

Uczeń stosuje poprawne, krótkie konstrukcje zdaniowe we własnych tekstach (1)

Uczeń wykazuje się podstawową znajomością zasad ortograficznych i stosuje je w tekście (1)

Uczeń rozpoznaje formy morfologiczne (formy fleksyjne rzeczowników deklinacji 1-5 oraz przymiotników deklinacji 1-3; nieregularności w odmianie rzeczowników, pluralia tantum; formy fleksyjne i zasady użycia zaimków; formy i zasady użycia przymiotników zaimkowych; liczebniki główne i porządkowe; przysłówki utworzone od przymiotników deklinacji 1–3; regularne i nieregularne stopniowanie przymiotników i przysłówków; stronę czynną i bierną czasowników we wszystkich czasach w indikatiwie i koniunktiwie; infinitivus activi i passivi praesentis, perfecti, futuri; participia; gerundium; supinum; czasowniki nieregularne; verba defectiva, deponentia i semide ponentia; czasowniki złożone) oraz ich funkcje semantyczne i zastosowanie składniowe (30)

Uczeń identyfikuje charakterystyczne dla łaciny konstrukcje składniowe: szyk zdania; struktura składniowa zdania w stronie czynnej i biernej; funkcje składniowe i semantyczne rzeczownika w poszczególnych przypadkach; funkcje składniowe i semantyczne nieosobowych form czasownika (infinitivus, participium, gerundium); konstrukcje składniowe charakterystyczne dla łaciny: accusativus cum infinitivo, nominativus cum infinitivo, accusativus oraz nominativus duplex, dativus possessivus, coniugatio periphrastica activa i passiva, ablativus absolutus; składnia nazw miast; consecutio temporum; zdania podrzędne z indikatiwem i koniunktiwem (18)

Uczeń dokonuje transformacji gramatycznych: odmienia rzeczowniki, przymiotniki, zaimki i liczebniki; stopniuje przymiotniki i przysłówki; tworzy formy czasownikowe w czasach głównych i historycznych, w trybach, stronach i liczbach; dokonuje transformacji gramatycznych w zakresie konstrukcji składniowych (accusativus cum infinitivo, nominativus cum infinitivo, accusativus oraz nominativus duplex, dativus possessivus, coniugatio periphrastica activa i passiva, ablativus absolutus) (29)

Uczeń wymienia wyrazy pochodzenia łacińskiego funkcjonujące jako terminy w różnych dziedzinach; dostrzega związki języka polskiego z językiem łacińskim; wyjaśnia etymologię wyrazów w języku polskim, opierając się na leksyce łacińskiej (3)

Uczeń wykorzystuje wiedzę o antyku do odczytywania sensu tekstów oryginalnych i w przekładzie dotyczących mitów antycznych, sztuki oraz architektury Greków i Rzymian, filozofii, życia politycznego (ustrój Aten, Sparty, Rzymu), literatury greckiej (gatunki literackie oraz najwybitniejsi przedstawiciele od Homera do okresu hellenistycznego), literatury rzymskiej (gatunki literackie, literatura okresu republiki, augustowska i cesarstwa), wybranych zagadnień z życia codziennego Greków i Rzymian (rodzina, dom, dzień powszedni Rzymianina, szkoła, teatr, igrzyska, termy) (22)

Uczeń wyjaśnia związki kultury europejskiej, zwłaszcza polskiej, z kulturą antyczną – odniesienia do antyku zawarte w najwybitniejszych dziełach literatury, sztuki i architektury europejskiej, twórczość wybranych poetów polsko-łacińskich, elementy prawa rzymskiego, różne postawy wobec państwa w starożytności, powiązania polskiej kultury szlacheckiej z rzymską tradycją republikańską, wpływ antyku na te dziedziny kultury europejskiej, w których przenika się antyk z chrześcijaństwem (2)

Uczeń wskazuje najważniejsze osiągnięcia kultury antycznej – prawo rzymskie, tragedia grecka, nauka i wynalazki w starożytności, postawy obywatelskie (31)

Uczeń dokonuje samodzielnego przekładu na język polski łacińskiego tekstu, korzystając ze słownika łacińsko-polskiego, oddaje w przekładzie ogólny charakter i funkcję tłumaczonego tekstu; znajduje właściwe polskie odpowiedniki leksykalne dla łacińskich wyrazów i struktur; stosuje poprawne techniki przekładu; redaguje przekład spójny i poprawny stylistycznie (37)

Uczeń tworzy wypowiedzi z wykorzystaniem popularnych łacińskich terminów z różnych dziedzin, np. literatury, historii sztuki, biologii, matematyki, chemii, techniki, informatyki (8)

Uczeń wykorzystuje posiadaną wiedzę z zakresu kultury antycznej do sporządzenia przekładu; redaguje komentarz do tłumaczonego tekstu, na podstawie dokonanego przekładu wskazuje i objaśnia związki kultury antycznej z kulturą współczesną, zwłaszcza polską (10)

Uczeń dostrzega antyczne źródła konkretnych zjawisk naszej cywilizacji i kultury – samodzielnie analizuje i syntetyzuje treści zawarte w tekstach klasycznych w oryginale i w przekładzie; interpretuje fakty i zdarzenia historyczne; selekcjonuje wiadomości je wykorzystuje do wykonania postawionych zadań (8)

Uczeń integruje wiedzę z różnych dziedzin do wyrażania i uzasadniania swojego punktu widzenia (język, zjawiska społeczne i polityczne, geografia świata antycznego, wydarzenia z dziedziny kultury) (16)

Uczeń wymienia zasady planowania i wyjaśnia korzyści wynikające z planowania działań (1)

Uczeń charakteryzuje skutecznego menadżera (1)

Uczeń dokonuje wyboru formy przedsięwzięcia uczniowskiego (1)

Uczeń określa etapy realizacji przedsięwzięcia i dzieli je na zadania cząstkowe (1)

Uczeń prognozuje efekty finansowe oraz pozafinansowe przedsięwzięcia z uwzględnieniem kosztów i przychodów (1)

Uczeń opisuje rynek, na którym działa przyjęte przez uczniów przedsięwzięcie uczniowskie (4)

Uczeń zbiera informacje o rynku i wyjaśnia rządzące nim mechanizmy (127)

Uczeń prezentuje zebrane informacje o rynku (9)

Uczeń analizuje zagrożenia i możliwości realizacji przedsięwzięcia o charakterze ekonomicznym na podstawie zebranych informacji o rynku (39)

Uczeń projektuje i stosuje etyczne działania marketingowe (2)

Uczeń stosuje zasady organizacji pracy indywidualnej i zespołowej (1)

Uczeń przyjmuje role lidera lub wykonawcy (1)

Uczeń charakteryzuje cechy dobrego lidera grupy (1)

Uczeń przydziela lub przyjmuje zadania do realizacji (1)

Uczeń współpracuje w zespole realizującym przedsięwzięcie (1)

Uczeń wymienia sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie (1)

Uczeń projektuje kodeks etyczny obowiązujący w grupie (1)

Uczeń przyjmuje formę prezentacji efektów przedsięwzięcia (1)

Uczeń wymienia efekty pracy (1)

Uczeń analizuje mocne i słabe strony przeprowadzonego przedsięwzięcia uczniowskiego (1)

Uczeń ocenia możliwości realizacji przedsięwzięcia o podobnym charakterze na gruncie realnej gospodarki rynkowej (1)

Uczeń uczestniczy w kulturze poprzez kontakt z zabytkami i dziełami sztuki współczesnej, mając poczucie związku ze śródziemnomorskim dziedzictwem kultury i tradycją narodową, szanując jednocześnie odrębności innych kręgów kulturowych (zna wybrane krajowe i zagraniczne placówki kultury i instytucje artystyczne) (14)

Uczeń korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności (przestrzegając podstawowych zasad prawa autorskiego dotyczących ochrony własności intelektualnej) (12)

Uczeń podejmuje działalność twórczą, posługując się środkami wyrazu sztuk plastycznych, innych dziedzin sztuki (fotografika, film) i elementami formy przekazów medialnych, w kompozycji na płaszczyźnie oraz w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej (stosując określone materiały, narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki i przekazów medialnych) (17)

Uczeń realizuje projekty w zakresie sztuk wizualnych, w tym służące przekazywaniu informacji dostosowanej do sytuacji komunikacyjnej oraz uczestnictwu w kulturze społeczności szkolnej i lokalnej (stosując także narzędzia i wytwory mediów środowiska cyfrowego) (16)

Uczeń rozróżnia style i kierunki architektury i sztuk plastycznych oraz umieszcza je w odpowiednim porządku chronologicznym i w centrach kulturotwórczych, które miały zasadnicze znaczenie dla ich powstania (51)

Uczeń rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury, postrzegając je w kontekście miejsca tradycji we współczesnej kulturze, a także opisuje związki zachodzące między nimi (posługując się terminologią z zakresu danej dziedziny sztuki) (31)

Uczeń wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie; posługuje się skalą mapy do obliczenia odległości w terenie (9)

Uczeń odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych (22)

Uczeń posługuje się w terenie planem, mapą topograficzną, turystyczną, samochodową (m.in. orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie) (4)

Uczeń identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych (6)

Uczeń dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych (26)

Uczeń określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie (3)

Uczeń lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.) (14)

Uczeń analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych (3)

Uczeń podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi; odczytuje współrzędne geograficzne na globusie (34)

Uczeń posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy; podaje cechy ruchu obrotowego; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi (11)

Uczeń podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi; przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku (19)

Uczeń podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi (5)

Uczeń charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat (15)

Uczeń charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych; oblicza amplitudę i średnią temperaturę powietrza; wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza (15)

Uczeń wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi (10)

Uczeń podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi oraz wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi (5)

Uczeń podaje główne cechy płytowej budowy litosfery; wykazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi (24)

Uczeń posługuje się ze zrozumieniem pojęciem wietrzenia i erozji; przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących, fal morskich, wiatru, lądolodów i lodowców górskich (63)

Uczeń rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania czynników rzeźbotwórczych (56)

Uczeń charakteryzuje, na podstawie map różnej treści, położenie własnego regionu w Polsce oraz położenie Polski na świecie i w Europie; opisuje podział administracyjny Polski; podaje nazwy i wskazuje na mapie województwa oraz ich stolice (8)

Uczeń opisuje najważniejsze wydarzenia (obrazy) z przeszłości geologicznej Polski: powstanie węgla kamiennego, powstawanie gór, zalewy mórz, zlodowacenia; wykazuje zależności pomiędzy współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi (47)

Uczeń rozpoznaje główne rodzaje skał występujących we własnym regionie i w Polsce; wskazuje na mapie najważniejsze obszary ich występowania; podaje przykłady wykorzystania skał w różnych dziedzinach życia człowieka (74)

Uczeń podaje główne cechy klimatu Polski; wykazuje ich związek z czynnikami je kształtującymi; wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego i bryzy morskiej (13)

Uczeń wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych Polski i własnego regionu: lasów, wód, gleb, surowców mineralnych; korzystając z mapy, opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie gospodarcze (39)

Uczeń wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia i zgony, średnia długość życia (2)

Uczeń odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, struktury płci, średniej długości życia w Polsce; odczytuje wielkość i główne kierunki migracji z Polski i do Polski (12)

Uczeń charakteryzuje, na podstawie map gęstości zaludnienia, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice czynnikami przyrodniczymi, historycznymi, ekonomicznymi (5)

Uczeń wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie (7)

Uczeń podaje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i we własnym regionie (9)

Uczeń analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce i zamieszkiwanym regionie; wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce (38)

Uczeń wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi, wielkości i własności gospodarstw rolnych, zasiewów i hodowli w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych (9)

Uczeń podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw (pszenicy, ziemniaków, buraków cukrowych) oraz chowu bydła i trzody chlewnej w Polsce (6)

Uczeń przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego (15)

Uczeń wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce i we własnym regionie oraz wskazuje najlepiej rozwijające się obecnie w Polsce gałęzie produkcji przemysłowej (25)

Uczeń rozróżnia rodzaje usług; wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w Polsce i we własnym regionie (14)

Uczeń wykazuje na przykładach walory turystyczne Polski oraz opisuje obiekty znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości (123)

Uczeń opisuje na podstawie map i wyjaśnia zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej w Polsce i wykazuje jej wpływ na rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej (7)

Uczeń wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce; wymienia formy jego ochrony, proponuje konkretne działania na rzecz jego ochrony we własnym regionie (40)

Uczeń wskazuje na mapie główne regiony geograficzne Polski (21)

Uczeń charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych Polski, ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych) (80)

Uczeń opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi (36)

Uczeń przedstawia, np. w formie prezentacji multimedialnej, walory turystyczne wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych (191)

Uczeń projektuje i opisuje, na podstawie map turystycznych, tematycznych, ogólnogeograficznych i własnych obserwacji terenowych, podróż wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe (146)

Uczeń przedstawia główne cechy położenia oraz środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego; wykazuje znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego oraz przyczyny degradacji jego wód (9)

Uczeń charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze (12)

Uczeń wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec (9)

Uczeń wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze, narodowościowe, kulturowe i gospodarcze Rosji (9)

Uczeń przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego, gospodarki oraz formy współpracy z krajem będącym najbliższym sąsiadem regionu, w którym uczeń mieszka (2)

Uczeń wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy (36)

Uczeń określa położenie Europy i główne cechy środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej i map tematycznych (6)

Uczeń opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania (9)

Uczeń wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego (17)

Uczeń przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej (4)

Uczeń przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Paryża lub Londynu jako światowej metropolii (5)

Uczeń wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich (6)

Uczeń wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej (41)

Uczeń prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, Internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części (110)

Uczeń wykazuje, na podstawie map tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów (30)

Uczeń przedstawia, na podstawie map tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje (3)

Uczeń analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach; wyjaśnia, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na obszarze Chin; podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin oraz wskazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej (7)

Uczeń wykazuje znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego (4)

Uczeń wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i „kulturą ryżu” a cechami klimatu monsunowego w Azji Południowo-Wschodniej (1)

Uczeń opisuje kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach; wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii (30)

Uczeń charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej, kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego; wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych (5)

Uczeń charakteryzuje na podstawie map tematycznych i wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-roślinno-glebowych w Afryce (1)

Uczeń wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Północnej i Południowej (1)

Uczeń identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii (1)

Uczeń wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej; określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej (4)

Uczeń przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki; podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych (10)

Uczeń posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu; przelicza jednostki prędkości (57)

Uczeń odczytuje prędkość i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu oraz rysuje te wykresy na podstawie opisu słownego (35)

Uczeń podaje przykłady sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych (44)

Uczeń opisuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona (25)

Uczeń odróżnia prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym (22)

Uczeń posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego (26)

Uczeń opisuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona (20)

Uczeń stosuje do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą (12)

Uczeń posługuje się pojęciem siły ciężkości (38)

Uczeń opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona (18)

Uczeń wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu (41)

Uczeń opisuje wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała (36)

Uczeń wykorzystuje pojęcie energii mechanicznej i wymienia różne jej formy (29)

Uczeń posługuje się pojęciem pracy i mocy (33)

Uczeń opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii (25)

Uczeń posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej (29)

Uczeń stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej (23)

Uczeń analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła (20)

Uczeń wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą (64)

Uczeń wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej (51)

Uczeń opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji (50)

Uczeń posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania (58)

Uczeń opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji (29)

Uczeń analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów (122)

Uczeń omawia budowę kryształów na przykładzie soli kamiennej (24)

Uczeń posługuje się pojęciem gęstości (71)

Uczeń stosuje do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych i cieczy, na podstawie wyników pomiarów wyznacza gęstość cieczy i ciał stałych (25)

Uczeń opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie (14)

Uczeń posługuje się pojęciem ciśnienia (w tym ciśnienia hydrostatycznego i atmosferycznego) (136)

Uczeń formułuje prawo Pascala i podaje przykłady jego zastosowania (61)

Uczeń analizuje i porównuje wartości sił wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie (28)

Uczeń wyjaśnia pływanie ciał na podstawie prawa Archimedesa (25)

Uczeń opisuje sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk; wyjaśnia, że zjawisko to polega na przepływie elektronów; analizuje kierunek przepływu elektronów (21)

Uczeń opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych (14)

Uczeń odróżnia przewodniki od izolatorów oraz podaje przykłady obu rodzajów ciał (23)

Uczeń stosuje zasadę zachowania ładunku elektrycznego (5)

Uczeń posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elektronu (elementarnego) (3)

Uczeń opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych (33)

Uczeń posługuje się pojęciem natężenia prądu elektrycznego (20)

Uczeń posługuje się (intuicyjnie) pojęciem napięcia elektrycznego (14)

Uczeń posługuje się pojęciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych (21)

Uczeń posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego (16)

Uczeń przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i dżule na kilowatogodziny (1)

Uczeń buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy (52)

Uczeń wymienia formy energii, na jakie zamieniana jest energia elektryczna (24)

Uczeń nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwałych i opisuje charakter oddziaływania między nimi (20)

Uczeń opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania kompasu (20)

Uczeń opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania (11)

Uczeń opisuje działanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną (8)

Uczeń opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie (9)

Uczeń opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia działanie silnika elektrycznego prądu stałego (14)

Uczeń opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach (126)

Uczeń posługuje się pojęciami amplitudy drgań, okresu, częstotliwości do opisu drgań, wskazuje położenie równowagi oraz odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t) dla drgającego ciała (3)

Uczeń opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu (8)

Uczeń opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych (3)

Uczeń wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku (2)

Uczeń porównuje (wymienia cechy wspólne i różnice) rozchodzenie się fal mechanicznych i elektromagnetycznych (3)

Uczeń wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym (8)

Uczeń wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawa odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej (11)

Uczeń opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe (13)

Uczeń opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie (10)

Uczeń opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej (19)

Uczeń rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone (14)

Uczeń wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu (4)

Uczeń opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu (2)

Uczeń opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne (2)

Uczeń podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji (1)

Uczeń opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny (12)

Uczeń wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia (3)

Uczeń szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych (3)

Uczeń przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-, mega-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina, doba) (13)

Uczeń rozróżnia wielkości dane i szukane (4)

Uczeń odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w formie tabeli (3)

Uczeń rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie danych liczbowych lub na podstawie wykresu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą (7)

Uczeń sporządza wykres na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach), a także odczytuje dane z wykresu (15)

Uczeń rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu oraz wskazuje wielkość maksymalną i minimalną (3)

Uczeń posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej (5)

Uczeń zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących) (4)

Uczeń planuje doświadczenie lub pomiar, wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: czas, długość, masę, temperaturę, napięcie elektryczne, natężenie prądu (23)

Uczeń wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie prostopadłościanu, walca lub kuli za pomocą wagi i linijki (7)

Uczeń wyznacza prędkość przemieszczania się (np. w czasie marszu, biegu, pływania, jazdy rowerem) za pośrednictwem pomiaru odległości i czasu (7)

Uczeń dokonuje pomiaru siły wyporu za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej substancji o gęstości większej od gęstości wody) (5)

Uczeń wyznacza masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie i linijki (5)

Uczeń wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat) (8)

Uczeń demonstruje zjawisko elektryzowania przez tarcie oraz wzajemnego oddziaływania ciał naładowanych (5)

Uczeń buduje prosty obwód elektryczny według zadanego schematu (wymagana jest znajomość symboli elementów: ogniwo, opornik, żarówka, wyłącznik, woltomierz, amperomierz) (4)

Uczeń wyznacza opór elektryczny opornika lub żarówki za pomocą woltomierza i amperomierza (3)

Uczeń wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza i amperomierza (5)

Uczeń demonstruje działanie prądu w przewodzie na igłę magnetyczną (zmiany kierunku wychylenia przy zmianie kierunku przepływu prądu, zależność wychylenia igły od pierwotnego jej ułożenia względem przewodu) (1)

Uczeń demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania – jakościowo) (4)

Uczeń wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie oraz okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego (4)

Uczeń wytwarza dźwięk o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego (4)

Uczeń wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu (3)

Uczeń rozróżnia rodzaje notacji muzycznej (np. literowa, neumatyczna, modalna) i zapisu muzycznego (np. tabulatura, partytura, partytura graficzna) oraz wyjaśnia stosowane w partyturze skróty nazw instrumentów orkiestry (12)

Uczeń wskazuje funkcje muzyki (np. użytkowa, artystyczna, sakralna, obrzędowa, taneczna, rozrywkowa) (45)

Uczeń rozróżnia i określa – podstawowe instrumenty występujące w kulturze antycznej Grecji, instrumentarium oraz charakterystyczne obsady wykonawcze typowe dla poszczególnych epok od średniowiecza do XXI w. (4)

Uczeń postrzega i określa związki kultury muzycznej z kulturą epoki i innymi dziedzinami sztuki (np. literaturą, malarstwem, filmem) oraz wydarzeniami historycznymi i zjawiskami społecznymi (6)

Uczeń prezentuje własny pogląd na muzyczną twórczość i kulturę epok minionych, dokonuje syntezy i porównań, wskazuje dzieła, twórców i wykonawców o szczególnym znaczeniu dla danej epoki, stylu, ośrodka oraz uzasadnia swoje poglądy i popiera je właściwie dobranymi przykładami (43)

Uczeń analizuje teksty literackie, teoretyczne i historyczne o muzyce z określeniem problemu (przedmiotu) omawianego w tekście – odczytuje, wybiera i porządkuje informacje istotne dla problemu (przedmiotu) i kontekstu historycznego (3)

Dziecko obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują; grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy (23)

Dziecko przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (stara się współdziałać w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych (77)

Dziecko w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań (56)

Dziecko wie, że nie należy chwalić się bogactwem i nie należy dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach, a także, że nie należy wyszydzać i szykanować innych (1)

Dziecko umie się przedstawić: podaje swoje imię, nazwisko i adres zamieszkania; wie, komu można podawać takie informacje (6)

Dziecko umie poprawnie umyć się i wytrzeć oraz umyć zęby (11)

Dziecko właściwie zachowuje się przy stole podczas posiłków, nakrywa do stołu i sprząta po sobie (11)

Dziecko samodzielnie korzysta z toalety (7)

Dziecko samodzielnie ubiera się i rozbiera, dba o osobiste rzeczy i nie naraża ich na zgubienie lub kradzież (4)

Dziecko utrzymuje porządek w swoim otoczeniu (23)

Dziecko zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym (350)

Dziecko mówi płynnie, niezbyt głośno, dostosowując ton głosu do sytuacji (125)

Dziecko uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach (80)

Dziecko w zrozumiały sposób mówi o swoich potrzebach i decyzjach (16)

Dziecko przewiduje, w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach) (21)

Dziecko grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formułuje uogólnienia typu: to do tego pasuje, te obiekty są podobne, a te są inne (149)

Dziecko stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć (86)

Dziecko dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia (19)

Dziecko dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się leczeniu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne (6)

Dziecko jest sprawne fizycznie lub jest sprawne w miarę swoich możliwości, jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo (6)

Dziecko uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej (295)

Dziecko wie, jak trzeba zachować się w sytuacji zagrożenia i gdzie można otrzymać pomoc, umie o nią poprosić (11)

Dziecko orientuje się w bezpiecznym poruszaniu się po drogach i korzystaniu ze środków transportu (13)

Dziecko zna zagrożenia płynące ze świata ludzi, roślin oraz zwierząt i unika ich (17)

Dziecko wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środków czystości) (6)

Dziecko próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie można się bezpiecznie bawić, a gdzie nie (30)

Dziecko wie, jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, festynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie (8)

Dziecko odgrywa role w zabawach parateatralnych, posługując się mową, mimiką, gestem i ruchem; umie posługiwać się rekwizytami (np. maską) (159)

Dziecko śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym śpiewie, w tańcach i muzykowaniu (72)

Dziecko dostrzega zmiany dynamiki, tempa i wysokości dźwięku utworu muzycznego, wyraża je, pląsając lub tańcząc (45)

Dziecko tworzy muzykę, korzystając z instrumentów perkusyjnych (oraz innych przedmiotów), a także improwizuje ją ruchem (19)

Dziecko w skupieniu słucha muzyki, w tym także muzyki poważnej (8)

Dziecko przejawia, w miarę swoich możliwości, zainteresowanie wybranymi zabytkami i dziełami sztuki oraz tradycjami i obrzędami ludowymi ze swojego regionu (3)

Dziecko umie wypowiadać się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu (takich jak kształt i barwa) w postaci prostych kompozycji i form konstrukcyjnych (95)

Dziecko wykazuje zainteresowanie malarstwem, rzeźbą i architekturą (także architekturą zieleni i architekturą wnętrz) (11)

Dziecko wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów (np. przyrodniczych), ma poczucie sprawstwa („potrafię to zrobić”) i odczuwa radość z wykonanej pracy (50)

Dziecko używa właściwie prostych narzędzi podczas majsterkowania (2)

Dziecko interesuje się urządzeniami technicznymi (np. używanymi w gospodarstwie domowym), próbuje rozumieć, jak one działają, i zachowuje ostrożność przy korzystaniu z nich (17)

Dziecko rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku; podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody, np. nie stoi pod drzewem w czasie burzy, nie zdejmuje czapki w mroźną pogodę (15)

Dziecko wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji, np. że będzie padał deszcz, śnieg, wiał wiatr; stosuje się do podawanych informacji w miarę swoich możliwości (2)

Dziecko wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, np. na polu, na łące, w lesie (29)

Dziecko wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt (przestrzeń życiowa, bezpieczeństwo, pokarm) i wzrostu roślin (światło, temperatura, wilgotność) (27)

Dziecko potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku; wie, w jaki sposób człowiek może je chronić i pomóc im, np. przetrwać zimę (8)

Dziecko liczy obiekty i rozróżnia błędne liczenie od poprawnego (53)

Dziecko wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych (24)

Dziecko ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także posługuje się liczebnikami porządkowymi (14)

Dziecko rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów (69)

Dziecko wie, na czym polega pomiar długości, i zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą (6)

Dziecko zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku (11)

Dziecko potrafi określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie polecenia typu: narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki (53)

Dziecko potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach (194)

Dziecko dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania (327)

Dziecko interesuje się czytaniem i pisaniem; jest gotowe do nauki czytania i pisania (60)

Dziecko słucha np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich; interesuje się książkami (58)

Dziecko układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na sylaby; wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej (13)

Dziecko rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu (68)

Dziecko wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie, gdzie pracują, czym się zajmują (10)

Dziecko wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a stolicą Polski jest Warszawa (6)

Dziecko nazywa godło i flagę państwową, zna polski hymn i wie, że Polska należy do Unii Europejskiej (1)

Dziecko wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa (8)

Uczeń wymienia rodzaje wojsk oraz służb w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (1)

Uczeń wymienia zagrożenia czasu pokoju i wyjaśnia, na czym polegają (1)

Uczeń wymienia i charakteryzuje źródła zagrożeń w najbliższym otoczeniu szkoły oraz domu (1)

Uczeń przedstawia zasady działania w przypadku zagrożeń czasu pokoju (np. awarii, katastrofy komunikacyjnej, budowlanej), podczas przebywania w domu, szkole, miejscu rekreacji i na trasie komunikacyjnej (1)

Uczeń omawia podstawowe zasady postępowania ratownika w miejscu wypadku (3)

Uczeń ocenia sytuację w miejscu wypadku (1)

Uczeń zabezpiecza miejsce wypadku i wzywa profesjonalną pomoc (1)

Uczeń omawia zasady zapewnienia bezpieczeństwa ratownikowi, poszkodowanym i świadkom zdarzenia (1)

Uczeń wymienia środki przydatne przy udzielaniu pierwszej pomocy (1)

Uczeń ocenia stan poszkodowanego i demonstruje sposób skontrolowania jego funkcji życiowych (1)

Uczeń udziela pierwszej pomocy w przypadkach oparzeń, złamań i zwichnięć, krwotoków, dławienia się ciałem obcym, utraty przytomności, utraty oddechu, zatrzymania krążenia, wstrząsu pourazowego (2)

Uczeń rozumie sens pisania oraz czytania i orientuje się w oznaczeniach: uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne i napisy, strzałki (1)

Uczeń interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów (baśni, opowiadań, wierszy, krótkich historyjek) (1)

Uczeń rozumie sens opowiedzianych w języku kaszubskim historyjek, gdy są wspierane obrazkami, gestami, przedmiotami (1)

Uczeń czyta proste, krótkie teksty przeznaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym (1)

Uczeń pisze proste, krótkie zdania, ze szczególnym uwzględnieniem estetyki i poprawności graficznej pisma (1)

Uczeń rozszerza zasób słownictwa (1)

Uczeń recytuje wierszyki i rymowanki, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego (2)